Recensie: Zwerfsteen RECENSIE

Een verhaal dat zo intens is dat het verteld moet worden. Ook al overschrijdt Zwerfsteen soms de grens van aannemelijkheid, toch blijft het harde, verdrietige verhaal je raken. Kathelijn Vervarcke schrijft met Zwerfsteen een rauw en krachtig boek. Een ontluisterende young adult-roman over een vereenzaamde, ontspoorde jongere, die over zijn moeizame leven vertelt als een harde grap; er is geen woord van gelogen.

Vervarcke zet ons midden in het leven van de 17-jarige Samuel. Hij ontvlucht zijn ouderlijk huis wanneer hij ziet dat moeder Rosita zelfmoord wil plegen, onder het mom 'laat haar maar doodgaan'. Een bijzondere start: welk kind wil er nou dat zijn moeder het leven laat? Samuels antwoord volgt: "Ik kan de afloop van mijn verhaal niet onthullen zonder eerst over mijn boetedoening te vertellen." Of Rosita haar zelfmoordpoging overleeft, blijft onbekend. Eerst volgt Samuels verleden.

Middels een mama mia-achtige setting brengt Samuel ons naar de start van zijn leven. Rosita krijgt Samuel. De drie mogelijke vaders weigeren voor het tweetal te zorgen en Rosita start een leven waarbij het jonge 'gezin' om de drie maanden bij een nieuwe man woont. Samuel ontdekt al snel dat hij ongewenst is, Rosita kijkt niet naar hem om. Wanneer hij slager Thierry ontmoet en hond Paljas aantreft, lijkt zijn leven vorm te krijgen. Thierry krijgt een relatie met Rosita en Samuel heeft eindelijk een echte familie. Maar Rosita zou Rosita niet zijn zou ze deze kans niet ook verpest. Als ze van een andere man zwanger blijkt te zijn, staat het tweetal weer op straat. De komst van zusje Noor verergert alle narigheid: ze is een probleembaby. Samuel probeert zijn leven op de rails te houden, tot Rosita besluit dat ze klaar is met Noor en daarmee hun leven definitief verpest.

Zwerfsteen bevat het rauwe verhaal van een eenzame jongen die langzaam verhardt. Af en toe raakt het verhaal de grens met het onrealistische, waardoor het zijn aannemelijkheid verliest. Zo verpest Rosita Samuels voorstelling door allereerst een telefoongesprek te houden, vervolgens te gaan roken, om uiteindelijk een pint te bestellen: de boodschap was met één technische ingreep ook al duidelijk, dit is over de top. Ook het leven dat Samuel leidt lijkt af en toe erg bijzonder en niet aannemelijk voor de maatschappij van nu. Waar blijven de hulpinstanties?

Toch maakt het verhaal veel indruk. Vervarcke beschrijft de herinneringen van Samuel uitvoerig en creëert op die manier medeleven. Samuel verwoordt meer dan een jongen van papier. Zijn gedragsveranderingen, zijn emoties: alles klopt. De manier waarop Samuel zich afkeert van de maatschappij komt van binnenuit. Ook de typering van Lotje, Samuels tijdelijke moeder, spreekt boekdelen. Tot in detail werkt Vervarcke haar uit, waardoor ze voor eenieder voor te stellen is.

De rauwe verteltrant in het boek zorgt ervoor dat het verhaal behouden blijft. Niet zelden combineert Vervarcke de rauwe, harde trant met humor: iets wat personage Samuel ten goede komt: "In enkele weken tijd was ik tot een blokzwijn gemuteerd." Hij is niet slechts een jongen die zwelgt in zelfmedelijden. In tegendeel: hij is een puber als alle andere pubers. De broodnodige humor zorgt ervoor dat het verhaal luchtig wordt en zijn status als probleemboek verliest.

"Zij die ik altijd Rosita noem, zij die toch ook mijn moeder was." Zwerfsteen is niet alleen het toneel voor de harde, onaanraakbare Samuel. Met prachtig geformuleerde, betekenisvolle zinnen toont Vervarcke ons een tweede Samuel, de eenzame jongen, op zoek naar liefde en warmte. Door het verhaal vanuit Samuel te vertellen, neemt ze de lezer mee in zijn leven. Ze maakt je deelgenoot van de gebeurtenissen en alle ellende. Je gaat hetzelfde voelen als Samuel en je gaat hetzelfde denken. Op het oog onbegrijpelijke acties worden begrijpelijk.

Langzaam komen Samuels herinneringen dichter bij het moment waarop hij zijn moeder alleen liet. Het onvermijdelijke volgt: hij moet ontdekken of z'n moeder nog leeft. Met gemengde gevoelens ga je met hem mee naar de plek. Vervarcke sluit Zwerfsteen meer dan waardig af. Het verhaal van Samuel draag je, ook na de laatste woorden, met je mee. "... overal zou ik dezelfde rugzak met het leed van mijn verleden op mijn rug meetorsen."