Recensie: Ik ben geen secreet RECENSIE

“En als mijn woede dan nog niet gekoeld is, laat die klootzak dan een vreselijk einde tegemoet gaan.” Ik ben geen secreet ademt de zoete geur van wraak. Vanaf de eerste bladzijde waan je je in een politieke klucht. Het verhaal van Li Xuelian, de ‘gekwetste vrouw op ramkoers’, komt over als een klucht, maar bevat keiharde politieke kritiek. Liu Zhenyun laat je in Ik ben geen secreet kennismaken met de Chinese cultuur en politiek. Daarbij schetst hij de harde wereld waarin macht en aanzien voorop staat. Dit alles verpakt hij in het lichtzinnige verhaal over de vrouw die twintig jaar aanklachten indiende.

Li Xuelian wil opnieuw van haar man Qin Yuhe scheiden. Preciezer nog: ze wil eerst laten vaststellen dat de eerste scheiding nep was, om vervolgens echt van hem te scheiden. Wanneer ze nul op het rekest krijgt, besluit ze niet alleen Yuhe aan te klagen, maar ook de mensen die haar tegenwerken: Dong, Zhengyi en Shi. Wanneer haar (ex-) man Yuhe haar uitscheldt voor ‘Pan Jinlian’, is de maat vol: ze besluit naar Beijing te gaan om daar – tijdens het Nationaal Volkscongres – een aanklacht in te dienen tegen alles en iedereen.

Het begin van Ik ben geen secreet doet aan als een ware klucht. Zhenyun start zijn verhaal heel beschrijvend, zonder veel dialogen. Hij creëert hiermee een ‘opa-vertelt’-achtige setting, waarbij een lachwekkend verhaal verteld wordt. Xuelians verhaal doet aan als een sage, iets wat lang geleden speelde. Door de vele beschrijvingen, maar de missende diepgang omtrent Xuelian en haar mannelijke ‘tegenspelers’ krijg je maar moeilijk affiniteit met de protagonisten. Xuelian verwordt al snel het strijdende meisje dat duidelijk haar gram moet halen en in het begin kun je haar niet serieus nemen. Alleen haar op het oog oppervlakkige probleem zegt al genoeg. Ze wil de scheiding laten afkeuren, om vervolgens echt te scheiden. Wie neemt haar serieus? Het gaat van kwaad tot erger wanneer Xuelians aanklachten toenemen in aantal en in bijzonderheid. Daarbij maken homonieme namen, iets wat veelvuldig gebruikt wordt in de Chinese cultuur, de setting voor een ware klucht compleet: Wang Gongdao (“gerechtigheid”) zal natuurlijk gaan voor de gerechtigheid binnen de zaak, terwijl we van Diao Chengxin (“Notoire lastpost”) niet veel goeds hoeven te verwachten. Het feit dat de personages de verwachtingen waarmaken komt het kluchtige gehalte ten goede, maar maakt het verhaal erg voorspelbaar en overdreven.

Toch blijkt Ik ben geen secreet al snel meer dan ‘slechts’ een vermakelijke klucht, waarin één vrouw diverse mannen zoveel angst inboezemt. Wanneer we twintig jaar verder in de tijd kijken, vertelt Zhenyun ons dat Xuelian elk jaar opnieuw in Beijing een aanklacht ingediend heeft. Haar ware beweegredenen worden al snel duidelijk: ze wil dat mensen haar geloven en ze is op zoek naar gerechtigheid. Wanneer ze na twintig jaar geen aanklacht in zal dienen, staat de politiek op de kop: dit kan niet. Duidelijk wordt dat alle ‘hoge heren’ bang zijn voor deze ene dame. Ze zijn bang dat ze hun baan verliezen. Ze hebben nog liever dat ze een klacht indient, dan dat ze niets van zich laat horen. Xuelian zoekt jeugdvriend Groothoofd op om haar te helpen. Kan ze eindelijk haar gelijk krijgen. Of hoeft ze haar gelijk niet meer?

“Wat is nou belangrijker, het Nationaal Volkscongres of de herdenkingsbijeenkomst voor je ma? Je bent toch een kaderlid? Dan moet je wel weten wat het zwaarst weegt.” Langzaam maar zeker wordt Ik ben geen secreet een podium voor maatschappijkritiek: “Het komt doordat onze overheid, instantie na instantie, ambtenaar na ambtenaar, zich niet bekommeren over het welzijn van het volk.” Zhenyun toont ons de Chinese wereld waarin iemands macht, iemands rijkdom en iemands eigen agenda centraal staan. De dubbele agenda’s van alle machthebbers in het boek ondersteunen dit gegeven, de manier waarop mensen even ‘bewerkt’ worden nog meer. Pijnlijk duidelijk wordt hoe het doorzettingsvermogen van Xuelian geen enkel effect blijkt te hebben, even zo treurig is de strijd die zij moet leveren. Het verhaal van de vrouw op ramkoers neemt treurige, trieste en ijskoude vormen aan. De klucht verdwijnt van het toneel.

Toch blijft Ik ben geen secreet vraagtekens oproepen. Het kluchtige gehalte van het verhaal maakt dat je het verhaal met een knipoog wilt lezen. Echter, de ondertoon van het verhaal is ernstig. Daarmee maakt Zhenyun Ik ben geen secreet tot een aangenaam boek. Een boek vol wijze lessen: “Door je aanklachten ben je bij vijanden in plaats van bij je vrienden.”