Recensie: Amba of de kleur van rood RECENSIE

De veelbelovende uitspraken "literaire sensatie uit Indonesië" en "een monument voor de Aziatische literatuur"' prijken op de kaft van Amba of de kleur van rood, een waar epos geschreven door Laksmi Pamuntjak. In zes delen wordt het verhaal van Amba en Bishma verteld. De twee geliefden leren elkaar kennen in de jaren 60 van de 20e eeuw. Tijdens deze rumoerige en politiek onrustige periode in Indonesië krijgen ze een relatie. Beide kunnen zich niet volledig overgeven aan de ander. Amba is verloofd met Salwa, een man uitgezocht door haar familie. Ze wil hem en haar ouders niet verraden en teleurstellen. Bishma heeft banden met de communistische beweging en kan die moeilijk loslaten voor zijn liefde.

Tijdens een opstoot in Yogjakarta raken Amba en Bishma elkaar kwijt. Bishma wordt gevangengenomen en Amba duikt onder. Beiden weten nooit wat er met de ander gebeurd is na die beruchte dag. Vele jaren later krijgt Amba een anonieme mail dat Bishma overleden is. Dat is voor haar de aanleiding om eindelijk uit te zoeken wat er met hem gebeurd is nadat ze elkaar uit het oog zijn verloren.

In het begin is Amba en de kleur van rood erg wennen. Het is een roman waar je in moet komen. Een van de oorzaken is de vele politieke gebeurtenissen en culturele elementen die in het boek verwerkt zijn. De Indonesische geschiedenis is bij de meeste Nederlanders enigszins bekend door de koloniale banden, maar vaak alleen de grote lijnen en vooral de tijd vóór de onafhankelijkheid van Indonesië. Hier gaat het juist om de tijd na de onafhankelijkheid, een periode die voor Indonesiërs natuurlijk zeer bekend is en behoort tot het recente verleden. Voor ons zou meer informatie soms handig zijn om de roman beter te kunnen snappen. Gelukkig bestaat er zoiets als het internet en is deze hobbel dus makkelijk te nemen.

Ook een kaart van Indonesië opzoeken is geen overbodige luxe, dan kun je de vele eilandnamen die vallen iets meer plaatsen. Verder zorgen de lange en soms wat droge zinnen met veel informatie, de vele personages (met voor ons moeilijke namen) die in het begin worden geïntroduceerd, en de nog open gaten en onduidelijkheden van het verhaal in het begin voor het optreden van verwarring.

Na de eerste pagina's, met het internet als ondersteuning, ben je al snel gewend en wordt duidelijk wat voor een mooie en complexe roman je te pakken hebt. Het bevat veel elementen: mystiek en spiritualiteit, geschiedenis en traditie, ideologieën en strijd, familie en liefde. Deze elementen laten je een stukje van de Indonesische cultuur zien. Dat niet alles bekend of begrijpelijk is voor ons, draagt op een bepaalde manier juist bij aan de waarde van de roman.

Het Indonesische liefdesverhaal is niet gegoten in een Westers narratief, maar is vanuit de eigen culturele ideeën geschreven. Zo wordt in de proloog duidelijk dat aan de basis van het verhaal een eeuwenoude Javaanse mythe, de Mahabharata, ligt waarin een driehoeksverhouding tussen de gelijknamige personen Amba, Bishma en Salwa centraal staat. D

eze driehoeksverhouding vormt de hoeksteen van de roman met Amba als centrale figuur. De roman reflecteert ook op de geschiedenis en overtuigingen van de Indonesische cultuur door de persoonlijkheid van Amba. Ze is een sterke, onafhankelijke maar bovenal ook zoekende vrouw. Ze heeft moeite met de tradities van de cultuur waarin ze is opgegroeid en wil haar eigen weg vinden. Bishma en haar liefde voor hem zijn daartoe uiteindelijk de sleutel. Ze denkt veel na over haar leven en de ontwikkelingen in haar land.

Amba is duidelijk de belangrijkste personage in de roman, maar niet alle delen van het boek zijn geschreven vanuit haar perspectief. Sommige stukken van het verhaal worden namelijk verteld door een 'buitenstaander', een man die Amba helpt met de zoektocht naar Bishma. De toegevoegde waarde van deze keuze is dat duidelijk wordt hoe Amba overkomt op anderen, maar verder is het minder interessant om zijn gedachtes en ideeën te lezen. Voor het verhaal als geheel is hij van ondergeschikt belang. Als Amba de touwtjes weer in handen heeft, wordt de roman meteen weer indringender en emotioneler.

Amba of de kleur van rood is meer dan een verhaal over liefde door de Indonesische geschiedenis en cultuur die erin verwerkt zijn. Met name de uitwerking van het personage van Amba brengt het verhaal naar een hoger niveau. Hierdoor heeft Laksmi zelf een even mythische roman geschreven als de mythe die eraan ten grondslag ligt. De verwachting die de kaft bij je oproept wordt dan ook zeker waargemaakt!