Recensie: Halleluja RECENSIE

''We leven allemaal in ficties,' zegt ze. 'En soms zijn die verhalen zo ver verwijderd van die anderen, omdat we moe zijn, of...'' Waar het ene verhaal eindigt, begint het andere. Die gedachte lijkt centraal te staan in Halleluja, de verhalenbundel van Annelies Verbeke. Met een reeks gevarieerde vertellingen, die ondanks hun verscheidenheid prima samen lijken te gaan door de thematische onderlaag, verrast ze elke lezer.

Halleluja valt in eerste instantie op door de enorme verscheidenheid als het gaat om de door Verbeke opgevoerde personages. Keer op keer kiest ze een verrassend perspectief, om de lezer volgens mee te trekken naar een wereld waar een verhaal begint en eindigt. Regelmatig verkiest ze een maatschappelijk niet-geaccepteerd personage als kern. Zo schrijft ze middels een ik-perspectief vanuit een huilbaby, geeft ze ex-jeugdgevangene Brad het woord, laat ze een auteur opstaan als beer, leidt een vrouw aan een wel heel bijzondere vorm van geheugenverlies en laat ze een ik-vrouw vertellen over haar leven met de Baron. Elke keer verrast ze de lezer daarbij door de bijzondere gedachtegangen, verhaalinslagen en plotwendingen. Ze gunt de lezer een kijkje in 'onbekende keukens'.

En dat doet ze bij elk verhaal weer op geheel eigen, bijzondere wijze. Waar het ene verhaal gekenmerkt wordt door een vrij strakke chronologie, wordt deze chronologie in andere verhalen keer op keer doorbroken. Lente kenmerkt zich door een heus vormexperiment, waarbij Verbeke het ene verhaal vervlecht met tweede; een bijzondere gedachtegang. Dit verhaal wordt gevolgd door een stilistisch zeer sterke In Hamelen. Ellenlange zinnen ondersteunen daarin de psyche van de ik-persoon, waardoor Verbeke de lezer gelijkstelt aan de ik. Tegelijkertijd maakt Verbeke uiterst effectief gebruik van de verschillende perspectieven. Waar ze in het ene perspectief de lezer naar zich toetrekt middels een ik-verhaallijn, duwt ze de lezer op het andere moment ver in de hoek van de kamer door een zeer afstandelijk personaal perspectief te hanteren en de lezer nauwelijks te informeren over de personalia van de personages. Weer een ander verhaal kenmerkt zich door de briefachtige jij-vorm, waarbij het lijkt of de lezer meeleest in een brief of dagboek. Eén overeenkomst lijkt zich in alle verhalen te kunnen vinden: Verbeke hanteert zeer aantrekkelijk taalgebruik en weet daarmee menig lezer te bekoren. 

'Dat je ergens mee kunt beginnen, ergens mee op kunt houden. Het klinkt eenvoudig en misschien is het dat ook.' Middels soms absurdistische en heel herkenbare verhalen komt Verbeke tot de essentie van het bestaan, met als vooraanstaande verhalen De beer en Wilde dieren. Keer op keer toont ze de lezer personages die een nieuw bestaan wensen. Hun verhalen zijn confronterend, soms strijdlustig en soms gewoonweg verschrikkelijk van aard. Ze werken vervreemdend, normbevestigend, maar tonen bovenal dat ieder mens het leven kan zien als een leven vol eindes en beginnetjes van verhalen: 'We leven allemaal in ficties.'

Verbeke laat met Halleluja zien dat ze de wereld van de korte verhalen aankan. Op prachtige wijze verweeft ze symbolische verhaalelementen met wereldse dingen, confronteert ze de lezer met maatschappelijke problemen en weet ze tegelijkertijd een nieuwe blik op de huidige wereld te creëren. In elk kort verhaal, of het nu tien pagina's of twintig lang is, weet ze de lezer te overtuigen van een elke keer nieuwe wereld; de wereld van het op dat moment opgevoerde personage. Ze komt elke keer terug tot de essentie. 'Ja, het was ook toneel, het was altijd ook theater. Ze heeft haar rollen gespeeld om te tonen wat echt is, wat belangrijk is voor haar. Dat ze van haar houden.'