• onze waardering

Recensie: Salammbô RECENSIE

Een stijl, zo gespannen als een atleet die klaarstaat voor de start.' Het betreft de schrijfstijl van Gustave Flaubert in Salammbô. Het verhaal dat in 1862 zijn weg naar het publiek vond is – na Madame Bovary – het tweede boek van Flaubert. Al snel blijkt het een voorbeeld voor menig schrijver van historische boeken. Met een perfect weggezette couleur locale overtuigt Flaubert de lezer van zijn afkeer van het moderne leven. Hij beschrijft de strijd tussen de geciviliseerde bevolking en de verdrukte Barbaren.

Voor zijn verhaal in Salammbô kiest Flaubert de Huurlingenoorlog tegen Cargatho, gesitueerd in de periode 240-237 voor Christus. Met een uiterst gedetailleerde weergave van de situatie beschrijft hij het probleem: de Huurlingen, waaronder Mâtho en Spendius, hebben hun geld niet gekregen van Carthago en zinnen op wraak. Ze besluiten terug te keren naar de stad en de strijd aan te gaan met het Punische leger onder leiding van Hamilcar (de vader van Salammbô). Binnen de muren van de stad wordt hetzelfde besloten: er wordt gestreden.

Makkelijk is het begin van Salammbô niet. De situatie, het leven in de jaren voor Christus, en de oorlog tussen de Barbaren en de geciviliseerde stad zijn voor menig lezer onbekend. De manier waarop gestreden wordt is klassiek, maar zeker niet herkenbaar. Dit alles wordt bemoeilijkt door de voor Flaubert kenmerkende schrijfstijl. Lange zinnen, met daarbinnen veelal ongebruikelijk woordvolgordes en verscheidene onbekende namen, sieren het verhaal: 'Niet meer staan voor je verdediging klaar de sterke mannen van voorheen, die aan gene zijde der oceanen tempels gingen bouwen op de oevers.' Gelukkig zorgen de uitgebreide, zeer gedetailleerde beschrijvingen van Flaubert voor enige houvast en maken ze de wereld inzichtelijk. Talloze herhalingen werken daarbij versterkend: ze geven de lezer op enig moment een gevoel van 'thuiskomen'.

Al snel blijkt de oorlog niet het enige 'verhaalprobleem'. Mâtho is vanaf het moment dat hij Salammbô gezien heeft verliefd op de dochter van Hamilcar. Hij is vastbesloten dat hij haar zal bezitten. Echter, er is één probleem: ze zal trouwen met Narr' Havas. Mâtho kan zijn lusten niet onderdrukken en vraagt Spendius hem binnen de stadsmuren te brengen. Daar gaat hij op zoek naar Salammbô. Uiteindelijk moet hij bakzeil halen en gaat hij met bijna lege handen naar huis. Salammbô blijft binnen de stadsmuren, maar verliest de zaïmf, een voorwerp dat de ander onheil zal brengen. De Barbaren, nu in het bezit van de zaïmf, strijden vol goede moed verder en zijn niet van plan ruimte te geven aan de tegenstander. Drie jaren, waarin een gruwelijke en zeer bloederige oorlog uitgevochten wordt, volgen.

Bijzonder goed gekozen is de enigszins afstandelijke auctoriale verteller. Ogenschijnlijk neutraal vertelt hij over de meest gruwelijke gebeurtenissen, de meest ellendige bloedbaden, zonder dat hij openlijk oordeelt of veroordeelt. Zo maakt hij van Mâtho een arrogante soldaat, zonder hem zo te benoemen: 'Je kwam de zaïmf halen, om mij te overwinnen en dan te verdwijnen! Nee! Nee! Je bent van mij en geen mens die je hiervandaan krijgt! O, ik ben niet vergeten hoe je mij hoonde met je grote, zelfverzekerde ogen, en hoe je mij vernederde met je superieure schoonheid! Nu is het mijn beurt! Je bent mijn gevangene, mijn slavin, mijn dienares!' Onderhuids is de veroordeling echter wel voelbaar. Middels vragen en kleine opmerkingen in het verhaal zet hij de lezer toch aan tot nadenken en oordelen: 'Dikwijls verliet hij 's nachts, alleen, de stad en begaf zich voorbij de lagune naar de monding van de Macar. Zocht hij soms aansluiting bij de Huurlingen?'

Tegelijkertijd voorziet de verteller de lezer van alle nodige informatie. Als een vogel vliegt hij over het oorlogsgebied en vertelt hij wat er bij de Barbaren gebeurt, alsmede wat er op hetzelfde moment binnen de muren van Carthago gebeurt. Af en toe verlegt hij de focus naar Salammbô en bespreekt hij – weliswaar summier – wat er in de vrouw omgaat.

In Salammbô maakt Flaubert de lezer toeschouwer van een verschrikkelijke situatie in het verre verleden. Hij weet, met een stilistisch sterk verhaal, de lezer bekend te maken in een onbekende wereld en kan zo zijn kritiek uiten op het moderne leven. In een strijd, die uitgevochten wordt met olifanten en andere dieren, verstopt hij zijn eigen strijd met de wereld. 

Salammbô

  • Onze waardering:

             
  • Members waardering:

    1  2  3  4  5 
    (0 stemmen)
  • Omschrijving:

    Salammbô is een van de meesterwerken uit de wereldliteratuur. Het is een belangrijk voorbeeld voor vrijwel elke schrijver van historische romans.

    Gustave Flaubert vertelt het verhaal van de strijd van een groep huurlingen tegen Carthago (240-237 v.Chr.). De huurlingen werden niet betaald en keerden zich daarom tegen hun broodheren. Het is een strijd tussen een civilisatie en de door haar verdrukte groepen, hier de Barbaren genoemd. Flaubert baseert zich op Polybius, die de oorlog karakteriseert als een van de wreedste uit de menselijke geschiedenis.

    Tegen deze achtergrond vertelt Flaubert het verhaal van de tragische liefde van Matho, een van de leiders van de opstandelingen, en Salammbô, dochter van Hamilcar, Carthago’s leider in de strijd. De huurlingen worden verslagen en Matho wordt ter dood veroordeeld. Als Salammbô wordt gedwongen met de man van haar vaders keuze te trouwen, pleegt ze zelfmoord.
     

Meer info

Nieuwste artikelen

  • Als ik je morgen weer zie – Robbie Couch

  • De rivalen – Vi Keeland

  • De gebroeders Maxilari - David Pefko

  • Beers balkon - Jeroen Berkhout

  • Italopop - Vanja van der Leeden

Gerelateerde artikelen

  • Recensie: Het beste voor iedereen

  • Recensie: Opgeruimd leven

  • Brandende meisjes - C.J. Tudor

Zoek in artikelen