Recensie: De Heilige Rita RECENSIE

Recensie: De Heilige Rita - Tommy Wieringa

Paul Krüzen woont samen met zijn vader Aloïs al bijna vijftig jaar in de Saksische spookboerderij. Vele generaties gingen hen voor en leefden waarschijnlijk precies hetzelfde leven. In Mariënveen is de moderne tijd namelijk nog steeds niet aangebroken. Paul zorgt als vanzelfsprekend voor zijn vader zoals die ooit voor hem zorgde. Aloïs is – mede dankzij de afzondering van de buitenwereld en het gebrek aan een vrouw – compleet afhankelijk van hem geworden. Naast de zorgen om zijn aftakelende vader maakt Paul zich druk over de buitenlanders die zich het dorp toe-eigenen, zijn enige vriend die zichzelf in de nesten werkt én is het gemis van zijn moeder nog altijd op de voorgrond aanwezig.

De heilige Rita van Tommy Wieringa schetst een bijzonder beeld van een klein dorp waar de tijd heeft stilgestaan. Een echte boerengemeenschap was het ooit, nu zijn het vooral boerenzonen en –kleinzonen zonder land en zonder doel. Het is bizar om te lezen dat het voor de bewoners van Mariënveen een hele opgave was om pasta en witte rijst aan hun standaardmenu van aardappelen toe te voegen. Doordat deze mensen zo realistisch neergezet worden en zelfs hun dialect hier een daar naar voren komt, is het net alsof je als lezer bij ze in de huiskamer zit. Alsof je naar een film van vijftig jaar oud zit te kijken. 

Mijn favoriete delen van De Heilige Rita zijn de flashbacks naar Pauls jeugd. Een vreemde Rus vlucht in een sproeivliegtuigje uit het Rode Rijk en stort neer in het maïsveld achter de boerderij. Het ziekenhuis noch de gemeente weet waar hij na zijn herstel terecht kan – de vluchtelingenstroom was duidelijk nog niet op gang gekomen – en Aloïs besluit dat hij wel bij hun gezin kan blijven zolang dat nodig is. De grootste fout van zijn leven, maar dat beseft hij pas wanneer het te laat is. Als lezer heb je echter feilloos in de gaten dat hij met de Rus ongemerkt het Paard van Troje heeft binnengehaald. Toch word je overvallen door triestheid en medeleven als het onontkoombare einde van het gezin Krüzen nadert. 

Even sneu om te lezen is dat Paul geen liefde in zijn leven heeft. Om heel eerlijk te zijn, denk je dat zijn moeder zijn grote liefde was. Na haar vertrek wordt hij enkel nog warm van de vurige harten en aantrekkelijke lijven van de hoeren uit nachtclub Pacha. Zijn favoriet is Rita, naamgenote van de heilige Rita: patrones van de hopeloze gevallen. Treffend. Paul leidt zo'n eenzaam bestaan dat zelfs zijn vijftigste verjaardag ongemerkt voorbijgaat, maar je komt er niet achter of hij dat heel erg vindt. Waar hij zich wel over opwindt, zijn de dreigingen van buitenaf. Russen, Chinezen, Bulgaren en Roemenen laten het dorp niet ongemoeid. Als lezer begrijp je zijn zorgen, de grootste angst is altijd de angst voor het onbekende. En die angst schetst Tommy Wieringa zoals geen ander. 

In het midden van het boek, na de flashbacks van vroeger maar vóór een ingrijpende gebeurtenis die de relaties tussen de dorpelingen op scherp zet, zit je als lezer letterlijk in de stilte voor de storm. Dit gedeelte vol beschrijvingen van de omgeving is een beetje langdradig, maar daar moet je gewoon even doorheen.

Als je genoten hebt van Joe Speedboot, zal je ook zeker smullen van De heilige Rita. Alles in dit boek is meesterlijk: van de nuchtere plattelandssfeer tot de opmerkelijke maar tegelijkertijd onopvallende mensen. Je kunt je als lezer niet meer losmaken van dit verhaal zonder het uit te lezen. De heilige Rita is een mistroostige maar mooie roman geschreven zoals de achterblijvers in Mariënveen leven: zonder haast. 

Recensie: De Heilige Rita - Tommy Wieringa