Recensie: Where to invade next RECENSIE

Gewapend met de Amerikaanse vlag vertrekt Michael Moore naar allerlei verschillende landen. In de documentaire Where to invade next laat hij op een humoristische manier zien dat de Verenigde Staten, een land dat denkt de beste op de hele wereld te zijn, nog veel kan leren. Hij doet een ‘invasie’ in negen landen en neemt, in plaats van olie, goede ideeën mee terug naar huis. Zo hebben mensen in Italië veel vakantiedagen, een 13e maandsalaris en vijf maanden ouderschapsverlof, in Slovenië kunnen mensen gratis studeren en in IJsland is er geen glazen plafond voor vrouwen.

Met een luchtige toon laat de documentaire zien wat er mis is in Amerika. Mensen moeten te hard werken, er is geen bloeiende middenklasse, gevangenen worden inhumaan behandeld, de cultuur kan niet omgaan met de ‘zwarte bladzijdes’ uit het verleden en ga zo maar door. Moore interviewt in de negen landen verschillende mensen die passen bij de leerpunten. In Finland is bijvoorbeeld het beste onderwijs van de wereld, dus daar spreekt hij met docenten, schooldirecteuren en leerlingen. Op deze manier krijg je een beter beeld van de kwaliteiten van het land en de oorsprong daarvan. Niet alleen bekende landen als Frankrijk en Italië worden aangedaan, maar ook de minder voor de hand liggende landen zoals Tunesië, Slovenië en Finland. Moores nadruk ligt vooral op de positieve elementen van een land. Toch weet hij complexere thema’s in het verhaal te verwerken door bijvoorbeeld in Duitsland aandacht aan de omgang met de Tweede Wereldoorlog te geven.

Naast deze goede punten heeft de documentaire een aantal grote gebreken. Het is volledig geschreven vanuit het perspectief van de Verenigde Staten: wat kan daar verbeterd worden? In ieder land wordt gehaald wat interessant is voor Amerika en de rest wordt genegeerd. Dat geeft een eenzijdig beeld; alsof in die landen alles perfect gaat. Het meest storende is dat meermaals wordt aangestipt dat alle goede ideeën van andere landen ooit vanuit de VS zijn gekomen. Daar is alles wat goed is ontwikkeld, andere landen hebben dit overgenomen en Amerikanen zijn het vervolgens verleerd. Daarmee bevestigt Moore het beeld dat hij in het begin zegt te willen ontkrachten: Amerika is het beste land ter wereld, het centrum van het universum, dat waar alles om draait. Dat doet af aan de kritische toon. Verder voelde de interviews met de locals wat geforceerd aan. Bijna alsof van tevoren al aangegeven was wat gezegd moest worden. Het kwam soms gewoon te mooi uit en leek daarom niet realistisch. De andere landen worden ook erg cliché neergezet. In Italië draait het om seks en vakantie en in Frankrijk om l’amour en kaas. Gelukkig zet Moore zichzelf ook als een cliché Amerikaan neer: hij heeft overgewicht, spreekt alleen Engels en draagt constant een baseball cap.

De droge humor vol met zelfspot en zelfreflectie maakt een hoop goed. Hierdoor kan een hoop informatie en kritiek over de kijker heen gegooid worden zonder dat het gaat vervelen. Het verhaal blijft ook echt hangen en zet je aan het denken. Dat was natuurlijk ook het doel van Where to invade next: Amerikanen laten nadenken over de gebreken van hun eigen land. Het is daarom zeker een waardevolle documentaire om een keer te bekijken. Helaas stond Nederland niet op het programma, dat had de trip van Moore natuurlijk helemaal compleet gemaakt.