Recensie: Moederland RECENSIE

Hannesburg, december 1944. De jonge Liesl maakt zich zorgen. Om haar kersverse man Frank Kappus, die naar het front is geroepen om als chirurg Duitse gewonde soldaten te helpen. Om haar drie stiefkinderen – en dan vooral Ani, die aan een mysterieuze ziekte lijdt. Om de gevluchte gezinnen, die bij haar in huis worden geplaatst. Om de luchtaanvallen en de voedseltekorten. Wanneer Ani naar de gevreesde inrichting Hadamar gestuurd dreigt te worden voor Unwertige kinderen, stuurt ze haar man een telegram, waarin ze hem smeekt naar huis te komen om zijn zoon te redden.

Het verhaal wordt afwisselend vanuit het perspectief van Liesl en Frank verteld. De nadruk ligt op Liesl, verscheurd door haar angsten, min of meer gevangen in het huis van haar man met drie kinderen en torenhoge zorgen en huishoudelijke beslommeringen. Wanneer de vlucht van Frank meer was uitgewerkt, zou de roman een nog grotere spanningsboog hebben gekregen en zou er ook een breder kader tot stand zijn gekomen: hij werkte vlak bij Buchenwald, aan het front. Via zijn perspectief zou er meer over de Holocaust in verwerkt kunnen worden.

Daar heeft de auteur van dit boek echter nadrukkelijk niet voor gekozen. De schrijfster baseerde de basis van dit verhaal op haar eigen familiegeschiedenis, namelijk dat van haar grootvader, met in haar achterhoofd de vraag: wat wist haar familie van de Holocaust? En: vanaf wanneer wisten ze het? In haar dankwoord schrijft ze dat wijsheid achteraf niet eerlijk is, en dat ze daarom haar focus verlegde naar de vraag: wie en wat hadden haar familieleden lief? Waar waren ze bang voor? Een keuze die haar zwaar viel: ‘Misschien kun je als nabestaande van daders – ver weg, in Amerika – ervoor kiezen om een deel van de geschiedenis buiten beschouwing te laten.’ Hoewel de schrijfster erin is geslaagd te laten zien dat elk verhaal twee kanten heeft – in een oorlog vallen aan beide kanten slachtoffers – wordt voor mijn gevoel toch een wat eenzijdig beeld opgeroepen.

Moederland is een goedgeschreven roman over een Duitse familie die overeind probeert te blijven tijdens de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog.

Wat vond jij van Moederland?