Recensie: De achterkant van de zon RECENSIE

“Ik heb me weleens afgevraagd of mijn moeder op een dag wakker zou worden met de wetenschap dat ze met niets had geleerd.” In De achterkant van de zon staan thema’s als je identiteit, je familie en een nieuw begin centraal. Maurits de Bruijn zorgt met dit verhaal, door de emotionele beschrijvingen, de bijzondere compositie en de scherpe analyses op de wereld voor een verhaal dat niet vergeten kan en mag worden.

De Bruijn start zijn verhaal met Soufjan in 1994. Soufjan zit met zijn zusje Ikram en zijn ouders in een auto in de woestijn, in Marokko. Ze hebben de Westerse baby Mariah gevonden en proberen haar verborgen te houden voor de buitenwereld. Direct rijst de vraag wie Mariah is en waarom ze bij de familie van Soufjan is. De Bruijn laat je op het antwoord wachten. Vervolgens neemt hij je mee naar het jaar 2011. Soufjan woont niet meer bij zijn familie, hij is taxichauffeur geworden en krijgt het bericht dat Mariah op zoek wil naar haar echte familie.

De Bruijn maakt vanaf het begin indruk door zijn scherpe analyse van de wereld. Met zinnen als “Wat maakt dat we sommige mensen als echt anders zien? Dat is toch iets wat is bedacht? We vinden mensen in Marokko meer anders dan mensen in Italië” of “Mensen raken elkaar niet meer aan. We raken steeds meer van elkaar verwijderd. Dat is waar de wereld naartoe gaat” tonen de personages hun blik op de wereld en drukken ze ons met de neus op de feiten. Daarbij vallen ook de emotioneel geladen opmerkingen op. De hulpeloosheid van Soufjan, wanneer hij ontdekt dat zijn moeder hem niets over het echte leven heeft geleerd, doet pijn bij iedereen. Het feit dat hij een simpele vraag nog niet kan stellen, maakt indruk. Ook de opgelegde verandering van Marokko laat ons de werkelijkheid zien: “”We willen erbij horen, liever het zuiden van Spanje zijn dan het noorden van Afrika.”

Mariah wil op zoek naar haar echte ouders in Nederland. Vanaf dat moment voegt De Bruijn het perspectief van Mariahs echte oma Ineke toe. Zij vertelt haar verhaal  dat van Huub. Waar deze toevoeging in de eerste instantie zeer abrupt lijkt, blijkt Inekes verhaal van grote waarde. De Bruijn verweeft haar verhaal op geweldige wijze met het verhaal Soufjan, maar zet tegelijkertijd twee levens naast elkaar. Via goedgekozen symbolen brengt hij diepgang aan in het verhaal. De demente Huub kan het leven alleen nog een beetje begrijpen door naar simpele tv-series te kijken. Tegelijkertijd probeert Soufjan grip op de wereld en zijn leven te krijgen door films te kijken en het leven daarmee te vergelijken: “Het leven is een verhaal dat je iedere dag opnieuw aan jezelf vertelt.” Via Huub en Ineke vindt De Bruijn een podium om de identiteit van iemand te bespreken. Met prachtige uitingen van Ineke dwingt hij je tot nadenken over jezelf: “Ik wilde eruit, maar het leven dat we voor onszelf hadden gemaakt was een trein geworden waar ik niet uit kon stappen zonder mezelf te verwonden. Dus bleef ik zitten.”

Niet alleen de hoofdpersonages in dit verhaal spelen een essentiële rol. Met Nabil, de vriend van Soufjan, geeft De Bruijn een belangrijke boodschap af. De jongen is blind, maar weet dit niet. Zijn hersenen houden een schijnwerkelijkheid voor. Nabil maakt zijn eigen wereld en lijkt gelukkig. Ook de rol van vogel gouldamine in de slotpassages lijkt zorgvuldig gekozen. In diezelfde slotpassages komt de essentie van De achterkant van de zon naar voren. De verschillen tussen Mariah en Soufjan worden duidelijk, Soufjans besef doet pijn: “Ik ben net als mijn vader maar een simpele Berberjongen en ik moet niet proberen meer te zijn dan precies dat.”

Maurits de Bruijn durft in dit indrukwekkende boek belangrijke vragen over identiteit en de maakbaarheid daarvan te stellen. Via een goedgekozen compositie, diepgaande symboliek, rauwe beschrijvingen en een indrukwekkend verhaal vol overdachte opmerkingen drukt hij je met de neus op de feiten en zet hij een prachtig verhaal neer met De achterkant van de zon. “Baby’s dragen hun cultuur in zich, hun complete familiegeschiedenis.”