Recensie: Nacht is de dag RECENSIE

'Het spel was ten einde, ze was vrij om te gaan waarheen ze wilde.' Tot deze conclusie komt Jill op de laatste pagina van de roman Nacht is de dag van Peter Stamm. 

De mooie Gillian, later noemt ze zich Jill, heeft haar leven ogenschijnlijk prima op orde. Succesvol als presentatrice van een televisieprogramma over kunst, gelukkig getrouwd met Matthias. Als haar man ontdekt dat er een serie naaktfoto's van zijn vrouw is gemaakt, is hij not amused. Het draait uit op een stevige ruzie met een auto-ongeluk tot gevolg, waarbij Matthias sterft en Gillian haar gezicht letterlijk verliest. In de tijd daarna ontdekt ze dat haar leven niet meer is geweest dan één grote enscenering: 'Het moest wel vals zijn geweest als het door een onoplettendheid, een verkeerde beweging zo makkelijk kapot te maken was. Het ongeluk was vroeg of laat onvermijdelijk geweest, (...).' Na een aantal operaties trekt ze zich terug in de bergen, waar ze, zowel innerlijk als uiterlijk enigszins verfomfaaid (haar gezicht 'had iets onsamenhangends'), een nieuw begin lijkt te maken.

De verhaalingrediënten bieden voldoende mogelijkheden voor een boeiende en diepgaande roman, die de lezer in zijn wezen raakt en hem laat nadenken over zijn eigen bestaan. In Nacht is de dag benut Stamm deze mogelijkheden niet, waardoor het boek niet meer wordt dan een onderhoudend verhaal. 

De personages hebben weinig diepgang. In eerste instantie is dat prima: Gillians leven is 'vals' en de emoties die ze toont zijn merendeels gespeeld. Het past bij de glamourwereld waarin ze werkt en daarmee is ze als personage een cliché. Haar huwelijk met Matthias is een sleur geworden en de lezer ziet het al aankomen: een 'avontuur' met een andere man, Hubert, die de gewraakte foto's van haar maakt en haar probeert te tekenen. Eindelijk iemand die haar echt ziet? Ook Hubert is tamelijk cliché: zit 'vast' aan een andere vrouw, die zwanger is van zijn kind en hij is teveel een gentleman om aan zijn gevoelens toe te geven. 

Toch wil je na het tragische ongeval diepgang zien in Gillian. Wie is ze echt? Hoe gaat ze haar leven nu vorm geven? Helaas, de lezer trekt opnieuw aan het kortste eind, want het verhaal is zo voorspelbaar als een driestuiverroman en de personages blijven oppervlakkig. De verwijzing naar de pijlstaartkreeften en de tentoonstelling van destructiewerk zijn als metaforen aardig gekozen, maar ze raken niet ingekapseld in het verhaal. Toevallige voorbijgangers, passanten, die je weliswaar opmerkt, maar die je niet raken en die nauwelijks betekenis krijgen, net zoals als de diepzinnige gedachten die af en toe opgevoerd worden. 'De angst is de mogelijkheid van de vrijheid.' en 'In ieder van ons zit iets van een wolf.' Losse zinspreuken die voorbijfladderen zonder te landen en ergens te wortelen. 

Nachts is de dag draait om de vraag in hoeverre het mogelijk is opnieuw te beginnen. Aan het eind staat Jill wederom op het punt opnieuw te beginnen. Vrij om te gaan waarheen ze wil.