Recensie: Quarantaine RECENSIE

Raak me aan!

Soms overkomt het je: je leest een boek dat zo goed is geschreven dat je nog dagenlang nagloeit. Overdonderd door de tekst, de inhoud, de stijl. Zachtjes herhaal je voor jezelf de inhoud, proef je de woorden nog eens, overdenk je de boodschap: het laat je niet los. Quarantaine van Wytske Versteeg is zo'n boek. Wat een feest om te lezen!

Tomas Augustus is een van de weinige overlevenden van een besmettelijke, dodelijke ziekte, die opgerukt is naar de rijke wereld. Zolang de ziekte zich tot Afrika beperkt had, landen die altijd al problemen hadden, was het niet de moeite waard er geld aan te besteden. De investering zou nooit worden terugverdiend. Nu is het te laat en weet niemand wat ertegen te doen valt. Ziehier een politieke boodschap, mooi verpakt en nuchter gebracht. 

Verscholen in zijn huis, in een land dat op slot zit, vertelt Tomas het verhaal van zijn leven, dat gebaseerd is op één grote leugen. Versteeg kiest de vorm van een interne monoloog om de hoofdpersoon zijn verhaal te laten vertellen. Een logische keuze die de eenzaamheid van Tomas benadrukt. Niemand om tegen te praten, niemand die naar je luistert, me, myself and I. Hoe eenzaam kun je zijn in een leeg huis, in een bijna lege stad, in een afgesloten land? Alleen met de doden, alleen met de dingen. 

De toon waarop Tomas zijn verhaal vertelt, is cynisch en nuchter. Al jong wordt hij geconfronteerd met het contrast tussen arm en rijk, kansarm en kansrijk: een thema dat voelbaar is door het hele boek. Hij woont in een arbeidershuisje, terwijl aan de overkant van de straat de villa's van de rijken staan. Zijn vader, een alcoholist die zich niet echt bekommerde om zijn vrouw en kind, heeft het gezin verlaten toen Tomas tien was. Samen met zijn moeder leeft de jongen verder: 'schijnbaar ongehinderd door de afwezigheid van mijn vaders eerdere afwezigheid.' Onderkoeld, maar zo veelzeggend. 

Zijn moeder wordt huishoudster bij de overburen Josef en zijn dochter Leanne. Na een ongeluk, waarbij Tomas' gezicht voor de helft ernstig verbrand raakt, trekt hij bij hen in en als zijn moeder overlijdt, trouwt hij Leanne. Niet uit liefde, maar omdat het hem een mogelijkheid biedt te ontsnappen aan het arbeidersmilieu. Josef helpt Tomas om een kliniek voor plastische chirurgie op te zetten, waar Tomas vooral vrouwen een nieuw gezicht geeft. Hoe ironisch is het lot!

In eerste instantie lijkt Tomas het niet erg te vinden dat hij alleen overgebleven is. Hij heeft zich nooit kunnen hechten aan de wereld en de wereld niet aan hem. Dat lijkt ook de reden te zijn waarom hij er nog is: 'Het is de liefde die deze ziekte overbrengt.(...) Ik ben niet goed in liefde, nooit geweest.' Versteeg wisselt af tussen het heden en het verleden, waardoor de lezer steeds een fragment te lezen krijgt en de vervreemding voelbaar is. De verteller richt zich af en toe rechtstreeks tot de lezer '-hier graag een droge lach-', waardoor deze nauw betrokken raakt bij het verhaal. Stilistisch goed doordacht en sterk uitgevoerd. 

Als Tomas de jonge Maria ontmoet, wordt hij voor het eerst in zijn leven verliefd. Net als hij, heeft zij haar leven opgebouwd rond leugens, waardoor Tomas eigenlijk helemaal niets over haar weet. Gaandeweg brokkelt zijn pantser af en blijkt hij te hunkeren naar aandacht. Hij wil gezien, gekend en aangeraakt worden. Hij houdt van iemand en hij wil dat er van hem gehouden wordt. Eindelijk laat hij het masker van dwangmatige toeschouwer vallen en toont hij zijn kwetsbaarheid en zijn diepgewortelde wens: 'Ik ben ook maar een mens. Raak me aan.'

Versteeg daagt de lezer uit door politiek en filosofie te combineren in een boek dat op alle fronten voldoet. Eenzaamheid en vervreemding zijn geen gemakkelijke thema's, maar Versteeg laat het nergens te zwaar worden. Met mooie en verrassende vergelijkingen, 'zijn mondhoeken hangend als die van een depressieve buldog', zorgt ze ervoor dat er ook nog iets te (glim-)lachen valt. Compositie, stijl, inhoud: alles klopt aan Quarantaine en dat smaakt naar meer.