Recensie: Na de winter RECENSIE

Onvolmaakte wezens in een onvolmaakte wereld, zoekend naar kruimeltjes van geluk.

Onlangs verscheen Na de winter van Guadalupe Nettel: een indringend boek dat je niet los kunt laten. Nettel studeerde Spaanstalige Literatuur aan de Universiteit van Mexico en is daarna gepromoveerd in Taalwetenschappen in Parijs. Ze heeft drie romans en vier verhalenbundels geschreven en haar werk werd bekroond met verschillende belangrijke literaire prijzen. Voor Na de winter ontving ze de Premio Herralde.

In Na de winter maken we kennis met Claudio en Cecilia. Claudio woont en werkt in New York, maar is in Cuba geboren. Hij komt over als een obsessieve persoonlijkheid: voor alles heeft hij een vaste routine waarvan hij niet af wil wijken. Het is moeilijk om sympathie voor Claudio te krijgen: ijskoud, gevoelloos, egoïstisch, narcistisch, zelfingenomen zijn zo wat kwalificaties die bij hem passen. Hij heeft een relatie met Ruth, zijn temba, die vooral stil en onopvallend moet blijven. Hun relatie is gebaseerd op minachting en onderdanigheid. Voor Claudio zijn vrouwen ‘inferieur en hun emotionele instabiliteit kan mannen het leven kosten.’

Cecilia, een jonge vrouw van Mexicaanse afkomst, studeert in Parijs. Ze heeft een bijzondere voorliefde voor begraafplaatsen en als bij toeval komt ze naast een begraafplaats te wonen. Ze kan haar draai in Parijs niet vinden, waardoor ze vereenzaamt en verslonst: ‘Tegen december was mijn leven teruggebracht tot de staat van een geestverschijning die door niemand werd gezien.’ Als ze in contact komt met haar buurjongen blijken ze een overeenkomst te hebben: ze delen hun interesse voor begraafplaatsen. Hun contact blijft wat moeizaam. Pas als Tom vertrekt naar Sicilië, vertelt hij voor het eerst over zijn levensbedreigende ziekte.

In Parijs ontmoeten Claudio en Cecilia elkaar. Voor het eerst voelt Claudio iets van verliefdheid. Cecilia raakt onder de indruk van Claudio en gaat in februari naar New York. Al snel laat Claudio haar aan haar lot over en blijkt hij nog steeds naar Ruth te gaan. Cecilia keert terug naar Parijs, waar ze haar leven snel weer oppakt. Als Tom ook weer in Parijs is, lijkt ze voor het eerst gelukkig te zijn. Claudio heeft het er moeilijker mee dat Cecilia hem verlaten heeft: hij raakt in een depressie en takelt lichamelijk af. Ironisch, want hij heeft zijn leven lang een afkeer gehad van mensen die zeggen depressief te zijn.

Nettel beschrijft indringend en nuchter hoe relaties in elkaar zitten. Het duurt een tijdje voordat het verhaal je bij de kladden grijpt, maar je ontkomt er niet aan. Afwisselend lees je mee met Claudio en Cecilia, waardoor je bepaalde situaties vanuit verschillende standpunten bekijkt. Langzaam ontstaat een beeld van gekwetste en kwetsbare mensen, aangeraakt door het leven, opgewacht door de dood.

Hoewel je enigszins begrip krijgt voor Claudio, wordt hij nergens echt sympathiek. Na zijn breuk met Cecilia roept hij uit dat hij geen man wil zijn, maar een robot. 'Ik wil een machine zijn! Ik wil een robot zijn! Ik wil een onfeilbare machine zijn!' Even voel je een knoop in je maag, maar zijn obsessieve compulsieve stoornis belemmert een diepgaande relatie met de lezer. Zelfs een trauma en een dramatisch ongeluk maken dat niet anders. Tom is een dappere dodo. Ernstig ziek probeert hij toch nog iets moois van het leven te maken: ‘Soms kunnen we het heden alleen verdragen door een hoopvolle toekomst te verzinnen, door te dromen van alles wat we zullen doen wanneer het onaanvaardbare voorbij is.’ Grenzeloos optimistisch, maar soms ook heel erg bang. En Cecilia? Zij maakt indruk en grijpt je bij je kladden. Eerst weet ze niet hoe ze moet leven, want alles wat ze van het leven weet, heeft ze geleerd uit boeken en niet op straat. Door voor Tom te zorgen voelt ze voor het eerst dat ze nuttig is en dat ze ergens voor deugt. Daar krijg je kippenvel van.

Nettel heeft laten zien dat ze weet hoe ze de onstuitbare kracht van het leven kan beschrijven. De relatief lange aanloop - het duurt even eer je door het verhaal gegrepen wordt - zou je kunnen benoemen als een minpuntje, maar het tweede deel van het boek maakt dat ruimschoots goed. Daarnaast is ze stilistisch sterk. Mooie, krachtige zinnen, bijzondere beeldspraak en ze verstaat de kunst om een verhaal waarvan je het eind kunt voorspellen, toch spannend te maken. Dat is klasse. El Pais schreef het al: ‘Verlies deze auteur niet uit het oog. Je wil enkel meer lezen van Guadalupe Nettel.’