Recensie: Onder ons RECENSIE

“‘Maar goed, we hebben dat nummer echt nodig. Je weet dat we dat nodig hebben. En de levenslange rechten. Ik snap dat dat eng klinkt: levenslange rechten, maar het is alleen een dure term de betekent dat je ermee akkoord gaat dat er en personage is dat al dan niet iets met jou gemeen heeft. Echt waar.’”

Emma Straub beschrijft in Onder ons het soapachtige leven van vier op het oog succesvolle volwassenen met hun kinderen. Makelaar Elizabeth woont, na een onrustige studententijd, met haar man Andrew en haar zoon Harry in een groot huis. Het ontbreekt hen aan niets. Een paar huizen verderop woont haar jeugdvriendin Zoe, met haar vriendin Jane en dochter Ruby. Niets lijkt het geluk van de rijkaards in de weg te staan. Tot Elizabeth, Zoe en Andrew gevraagd wordt hun rechten over Elizabeths nummer Mistress of myself op te geven. Het is het nummer van de op 27-jarige leeftijd overleden zangeres Lydia, eveneens een jeugdvriendin van Elizabeth, Zoe en Andrew. Andrew weigert. Die weigering blijkt het beginpunt van een hele reeks problemen, waarbij de grootste geheimen uit dreigen te komen.

De kracht van Straubs roman is terug te leiden tot de vertolking van de personages en al hun problemen. Vanaf de eerste bladzijde trekt Straub de lezer mee in het verhaal van Elizabeth, Andrew, Jane, Zoe en hun kinderen Ruby en Harry door levensechte, normale mensen van ze te maken. Met behulp van een wisselend perspectief vertelt ze, vanuit diverse personages, over het leven van de volwassenen en hun kinderen. Daarbij duwt ze de lezer vrijwel direct in de problematische wereld van de twee gezinnen, waarbij ze een overheerlijke portie leedvermaak niet schuwt. Scheidingen, huwelijksproblemen, leugens en studieproblemen lijken aan de orde van de dag: “‘Het ouderschap is de enige baan die elk jaar moeilijker wordt en waarbij je nooit hogerop komt.’” Ook lijkt het gebruik van realistische dialogen, in combinatie met een vleugje humor de roman ten goede te komen: Straub kweekt sympathie bij de lezer.

Helaas verandert het positieve beeld van Onder ons naarmate het verhaal vordert. Straub maakt in haar roman erg veel ruimte vrij voor psychologisch geneuzel. Grote delen van het boek beslaan analytische blikken van de personages op hun eigen levens, of op de levens van anderen. Het zorgt niet alleen voor een drastische verlaging van het verhaaltempo, het voelt ook niet altijd realistisch. Tegelijkertijd verveelt ze de lezers iets te veel met opvoedingsgeleuter, waardoor het boek op diverse plekken zweverig wordt: “‘Hebben we alles goed gedaan of hebben we alles verkeerd gedaan? Soms weet ik het niet meer.’”

Toch maakt het psychologische geneuzel en het opvoedkundige gezeur Onder ons niet kapot. Het boeiende plot, dat soapachtig, maar toch niet écht over de top is, redt het hele verhaal. Het is boeiend, gevarieerd, een tikkeltje bizar, maar bovenal: herkenbaar. Straub haalt diverse thema’s aan, maar verzaakt ze allemaal écht uit te werken. Ook dat lijkt geen groot probleem te veroorzaken. Straub construeert diverse delen uit haar boek zó overtuigend, dat de lezer de nattigheid aan voelt komen, maar zich toch uitgenodigd voelt verder te lezen: “‘Ik neem hem,’ zei hij, en met een klap legde hij de creditcard van zijn moeder op de toonbank.”

Vakkundig brengt Straub de verschillende verhaallijnen uit het verleden en het heden bij elkaar, naar mate Onder ons de ontknoping nadert. Langzaam krijgt de lezer antwoorden op prangende vragen. Wie was Lydia? Waarom weigert Andrew zijn rechten op te geven? Onder ons eindigt als een echte feelgoodroman: eind goed al goed. Helaas weet Straub met dezelfde vakkundigheid voor een desastreus einde te zorgen. Nog snel lijkt ze alle overige eindjes aan elkaar te willen knopen met behulp van het geijkte ‘krantenberichtenmiddel’. Afgezaagd. Jammer.