Recensie: Het Zwaard van de Radch RECENSIE

Na een alles onthullend gevecht met Anaander Mianaai leeft Breq op een vijandelijke voet met de grote baas. Ze heeft nog maar één brein en lichaam over. Van Anaander heeft ze de opdracht gekregen samen met luitenant Tisarwat als echte Mianaai met Genade van Kalr te vertrekken in de richting van Athoek. Daar moet ze zorgen voor veiligheid.

Deze gegevens vormen de belangrijke basis van Het Zwaard van de Radch. Het tweede boek in de serie van de Radch, geschreven door Ann Leckie, zorgt vanaf de eerste bladzijde voor vermaak, ook al is het minder sterk dan het eerdere Het Recht van de Radch. In tegenstelling tot het eerdere deel houdt Leckie het verhaal binnen één tijd en één perspectief en maakt ze gebruik van een kleinere wereld: de wereld Athoek. Binnen die wereld werkt ze diverse ethische dilemma’s tot in de puntjes uit.

Breq wordt naar Athoek gestuurd om daar te zorgen voor veiligheid. Ook is ze op zoek naar de zus van Awn: Basnaaid. Eenmaal aangekomen in Athoek, merkt Breq al snel dat de verhoudingen niet gelijk zijn in het gebied. Diverse volkeren lijken achtergesteld, iets wat een doorn in het oog is van Breq. Uit alle macht probeert ze anderen van haar ideeën over macht en gelijkheid te overtuigen, met alle gevolgen van dien.

Net als in Het Recht van de Radch laat Leckie de lezer meekijken met Breq. Al snel zaait ze met deze personage innerlijke verdeeldheid bij de lezer. Waar Breq in het eerste deel louter sympathie opwekt, is dit in dit deel van de serie in het begin zeker niet het geval. Haar negatieve houding tegenover Tisarwat lijkt onbegrijpelijk. Leckie verzaakt in het geven van context, waardoor Breq een ongrijpbaar wezen wordt voor de lezer. Gelukkig keert het tij gaandeweg het verhaal, wekt Breq opnieuw sympathie en creëert Leckie met Breq de kans diverse ethische dilemma’s uitvoerig te bespreken.

In tegenstelling tot het eerste deel uit de serie, laat Leckie Breq in Het Zwaard van de Radch laveren in slechts één tijd en op één plaats. Enerzijds creëert ze op deze manier meer begrip bij de lezer. Het verhaal is veel beter te volgen dan het verhaal uit het eerste deel. Anderzijds bezorgt ze de lezer een zeer eentonig verhaal, waarbij gegevens uit het verleden of een eventuele toekomst niet van belang lijken. Ze verlaagt het verhaaltempo daarbij drastisch en maakt gebruik van een onbetrouwbaar perspectief, iets wat het verhaal niet altijd ten goede komt. Hoewel het verhaal vrij veel actie en geweld bevat, komt dit door het lage tempo niet altijd tot zijn recht. Daarbij worden gesprekken over thee, porselein en het zingen van liedjes tot vervelends toe herhaald en verliezen ze hun waarde. Binnen Het Zwaard van Radch ontstaat langzaam het ‘gaapeffect’.  

Toch hebben het extreem lage verhaaltempo, het enkelvoudige perspectief en de kleine wereld diverse voordelen voor het verhaal. Leckie creëert meer en meer de kans ethische dilemma’s en zware thema’s aan de orde te stellen: “Hoeveel kan iemand veranderen zonder een ander te worden?” Naast de gebruikelijke hoeveelheid actie en geweld, verblijdt ze de lezer met een gezonde dosis maatschappijkritiek. Ze toont de verschrikkelijke kille houding tegenover de illegalen en komt daarmee akelig dicht bij de huidige maatschappij. Ook de scheve machtsverhoudingen in Het Zwaard van de Radch lijken in veel opzichten een weergave van de huidige werkelijkheid. Door Breq op te voeren als een soort weldoener lijkt Leckie de lezer te willen overtuigen van de slechtheid van het huidige systeem in Athoek en het Onderpark.

Met een overvol slot, waarin actie, geweld en maatschappijkritiek elkaar zorgvuldig afwisselen brengt Leckie de lezer naar het einde van Het Zwaard van de Radch. Tegelijkertijd maakt ze diverse lijntjes naar een eventueel vervolg. Hoewel dit deel van de serie het niveau van Het Recht van de Radch zeker niet haalt, bevat het door alle ethische kwesties toch voldoende materiaal om over na te denken.