• onze waardering

Recensie: Kijk niet zo, konijntje RECENSIE

‘En dan komt de dood, Fanta. Dan komt Baäl met zijn rotte bruine tanden en zijn stankasem aan uw gebeente knagen en aan uw vingers sabbelen. En wat dan?’

De fascistische Oscar van Beuseghem verblijft in een psychiatrische inrichting Sint-Jan Van Genade. Het is een halfopen inrichting, waar Oscar elke dag een wandeling mag maken met Els, de vrouw die op hem let. Oscar is zelfingenomen, arrogant en boos. Vooral boos. Hij slijt zijn dagen met het schrijven van racistische brieven vol idiote voorstellen naar kranten, televisieprogramma’s, het Rijksmuseum en zelfs de koningin. Alles ademt de woede en ontevredenheid van Oscar. De wereld is niet zoals hij gepland had. Alleen zijn pleegdochter Fanta in Zuid-Soedan lijkt te kunnen zorgen voor een lichtpuntje in de gitzwarte wereld van Oscar.

Marnix Peeters start zijn roman, Kijk niet zo, konijntje, bijzonder humorvol, met de karikaturale Oscar. Compleet over de top, super arrogant en ronduit grof schopt Oscar tijdens zijn opname in de psychiatrische instelling tegen alles aan wat om hem heen gebeurt. In eerste instantie kan zijn personage louter een glimlach bij de lezer doen ontwaken: ‘Als het gedaan is kieperen ze u met uw trekpaardenkont en al de put in, en dan is het maar afwachten of er iets te beleven valt in de donkere spelonken van de hel, want in de hemel moogt gij van uw leven niet binnen met uw grijze papgezicht.’ Humorvol zijn daarbij de momenten dat Oscar A denkt, maar B zegt. Door beide gedachtegangen expliciet te benoemen, typeert Peeters de groteske alleshater meer en meer.

Maar, zoals in meer hedendaagse romans, ligt humor en ernst in Kijk niet zo, konijntje akelig dicht bij elkaar. Terwijl de lezer menigmaal lacht om de belachelijke gedragingen van Oscar, krijgt hij tegelijkertijd op pijnlijke wijze een spiegel van de maatschappij voorgehouden. De wereld waarin men van hot naar her rent, de idiote vragen bij het inburgeringsexamen, de behandeling van een homostel, de te korte broekjes van de meisjes van nu: met een ronduit karikaturale weergave van Oscars leven windt Peeters er geen doekjes om. Er schort nog al het een en ander aan onze eigen maatschappij.

Helaas blijken deze twee elementen niet automatisch te leiden tot een succesvol boek. Kijk niet zo, konijntje verliest al snel veel kracht door dezelfde Oscar. Waar zijn arrogantie en zelfingenomenheid lange tijd zorgt voor vermaak, creëert hij met zijn houding tegenover de vrouwelijke medemens veel onbegrip. ‘Wijfje’, ‘luisteraarster’, ‘spekbedrijf’, ‘teefje’; een kleine greep uit het synoniemenwoordenboek van Oscar zegt voldoende: hij toont geen enkel respect.

Erg vulgair zijn bovendien de seksuele fantasieën en seksuele handelingen van Oscar. Waar zijn maatschappijkritiek en woede enigszins te begrijpen is, geldt dit niet voor zijn seksuele lusten. Ze zijn plat, onnodig en doen afbreuk aan het verhaal. Slechts de seksuele plannen met zijn oud-werkneemsters vallen te plaatsen binnen de rest van het verhaal.  

Waar Oscars negatieve wereldbeeld en woede lange tijd intrigeren en zorgen voor een humoristisch verhaal, slaat dit tegen het einde van Kijk niet zo, konijntje om en lijkt het principe ‘overdaad schaadt’ van kracht. Oscar is simpelweg te lang te negatief om nog indruk te kunnen maken. Waar zijn eerdere brieven naar hogere instanties nog konden zorgen voor een lach, wekken ze nu eerder irritatie.

Met pleegdochter Fanta – paradoxaal genoeg is zij een Zuid-Soedanese – en het feit dat Oscar getroffen wordt door een levensbedreigende ziekte, weet Peeters van zijn boek meer dan louter een humorvol verhaal te maken. De brieven aan Fanta laten zien dat er wel degelijk een andere Oscar is en met de ontdekking van de ziekte, creëert Peeters de kans een diepere ik van Oscar te tonen. Het laagje arrogantie en zelfingenomenheid brokkelt beetje voor beetje en dat geeft de lezer de kans een andere Oscar te zien. Heel even. Want voor dezelfde lezer mag genieten van de andere, wellicht leukere Oscar met zijn filosofische overdenkingen, blijkt het einde van Kijk niet zo, konijntje in zicht. Jammer. 

Kijk niet zo, konijntje

  • Onze waardering:

             
  • Members waardering:

    1  2  3  4  5 
    (0 stemmen)
  • Omschrijving:

    Oscar Van Beuseghem, de ellendige held uit het gecensureerde N***e Dozen, is terug! De verwaande, betweterige fascist Oscar Van Beuseghem verblijft, na een leven vol haat en geweld, in de halfopen vleugel van de psychiatrische kliniek Sint-Jan Van Genade, waar hij solt met zijn begeleidsters en hij de buitenwereld ongenadig onder vuur neemt _ met bijzondere aandacht voor vrouwen, ouderlingen, homofielen, lesbiennes en andershuidigen. Hij is smoorverliefd op de bijna 17-jarige Fanta, zijn pleegdochter in Zuid-Soedan die hij spoedig hoopt te ontmoeten en die hem werd opgedrongen door de bandiet Serge Van Houffelen. Maar dan krijgt Oscar kanker, wat zijn arrogantie ernstig op de proef stelt. Oscar Van Beuseghem speelde eerder al een hoofdrol in Natte dozen (2013), de tweede roman van Marnix Peeters. Kijk niet zo, konijntje (2016) is een volledig op zichzelf staande roman, die evenwel vergelijkbare lachsalvo's zal opwekken. Oscar Van Beuseghem houdt de boze 21ste-eeuwse westerse mens een weerzinwekkende maar uiterst vrolijke spiegel voor. 

Meer info

Nieuwste artikelen

  • Als ik je morgen weer zie – Robbie Couch

  • De rivalen – Vi Keeland

  • De gebroeders Maxilari - David Pefko

  • Beers balkon - Jeroen Berkhout

  • Italopop - Vanja van der Leeden

Gerelateerde artikelen

  • Recensie: Ik heb aids van Johnny Diamond

Zoek in artikelen