Recensie: De langste nacht RECENSIE

In De Langste Nacht word je als lezer meegenomen in een typisch 'jaren 50-huwelijk'. Paul en zijn vrouw Nat verhuizen samen met hun twee jonge dochters naar Idaho Falls waar Paul aan het werk gaat in een kernreactor. Nat heeft moeite met vinden van haar weg in hun huwelijk. Ze wil een goede vrouw voor hem zijn, zoals het 'hoort', maar heeft tegelijkertijd eigen verlangens en dromen die ze niet los kan laten. Als Paul overgeplaatst wordt naar Groenland en Nat zwanger met twee kleine kinderen achterblijft, komt het huwelijk onder grote druk te staan.

Andria Williams vertelt dit verhaal door middel van hoofdstukken geschreven vanuit zowel Paul als Nat, en ook vanuit enkele minder belangrijke personages. Op deze manier wordt hun huwelijk van alle kanten belicht. Paul zet zijn gezin voorop en wil doen wat het beste is voor hen. Tegelijkertijd heeft hij moeite een eigen jeugd vol met armoede en ellende te verwerken. Zijn sterke liefde voor Nat is meer dan duidelijk, maar hij begrijpt haar vaak niet en kan haar daardoor niet 'onder controle' houden.

Voor Nat blijft Paul een mysterieuze man. Hij laat weinig los over zijn verleden en is zeer gesloten. Ze wil een vrouw zijn die past binnen het ideaalbeeld van die tijd, maar ze mist het om vrij te zijn en soms gekke en wilde dingen te kunnen doen. Door het verhaal vanuit beide personen te vertellen heeft Andria ervoor gezorgd dat je als lezer dit huwelijk goed begrijpt. Ook, door af en toe andere personages aan het woord te laten, wordt duidelijk hoe de twee op andere mensen in hun omgeving overkomen.

In het begin is het lastig om de smaak te pakken te krijgen. Het verhaal staat vol met onbenullige details, die de zinnen langer maken maar weinig toevoegen aan het verhaal. Als je pas net begonnen bent met lezen, kan dat als storend ervaren worden.

Ook staat de roman vol met 'weetjes' van kernreactoren. Soms is het nodig om het werk van Paul – en het risico daarbij – te begrijpen, maar vaak dringt het als kenreactor-newbie niet tot je door en lees je er snel overheen. Wat minder kenreactorfeitjes was fijn geweest. Het gaat om het huwelijk van Paul en Nat; hoe de technische kant van een kernreactor precies in elkaar steekt, zal voor veel lezers minder interessant gevonden worden.

Nog een verwarrend element zijn de namen van andere personages. Paul werkt met een aantal andere mannen op de reactor. Soms worden deze aangeduid met voornaam en soms met achternaam. De keuze hiervoor is vaak logisch. Die heeft namelijk te maken met de status of band van de personages. Maar het wordt hierdoor erg moeilijk om de namen en de informatie die daarbij hoort uit elkaar te halen.

Tevens komt het verhaal zelf langzaam op gang. Door de vele details en informatie wordt er minder aandacht besteed aan de gevoelswereld en de achtergronden van Paul en Nat. Pas na ongeveer de helft van de roman wordt bijvoorbeeld meer over de jeugd van Nat verteld en hoe Paul en Nat elkaar hebben leren kennen. Over de jeugd van Paul wordt, behalve een paar impliciete aanwijzingen, niets duidelijk. Dat maakt dat je je als lezer in het begin minder verbonden voelt met beide personages. Er is een referentiekader nodig om je in te kunnen leven in een personage en dat mist in het begin.

Als Paul eenmaal vertrokken is naar Groenland, is het verhaal op stoom gekomen en wordt duidelijk wat een prachtige roman het is. De emoties die bij een lange-afstandsrelatie komen kijken, worden goed beschreven: verdriet, angst, verlies van vertrouwen en uiteindelijk emotionele afstand. Zowel Paul als Nat voelt zich opgesloten. Paul door de kille en koude omgeving van Groenland en Nat door haar huwelijk met iemand die duizenden kilometers ver weg is. Deze beklemmende sfeer weet Andria goed over te brengen.

Ook wordt de strijd die een vrouw in een huwelijk uit die tijd ervaart. Vrouwen moesten zich conformeren naar de norm, maar hadden zelf natuurlijk ook allerlei (verborgen) wensen. Als Nat iets doet wat niet normaal geacht wordt, begint de hele buurt te roddelen. Ze is nooit vrij om te doen wat ze wil, want iedereen ziet het en veroordeelt het. De sociale controle speelt dus een grote rol.  

Het eerste hoofdstuk van het boek speelt zich af na Pauls terugkomst uit Groenland. De gebeurtenissen in dit hoofdstuk creëren een spanningsboog. Een slimme zet, want om te weten wat er precies speelt, zal eerst de rest van het verhaal gelezen moeten worden. De opbouwende spanning is niet overschat en wordt opgevolgd met een waardige knaller. Je zit werkelijk op het puntje van je stoel. Daarna komen alle elementen van het verhaal op een mooie manier samen om de roman tot een einde te brengen.

Kortom het doorzetten in het begin wordt meer dan uitbetaald. Door de beklemmende atmosfeer, het wisselende perspectief en een prachtige schets van een huwelijk in de jaren 50 maar vooral door het meeslepende en zinderende einde is De langste nacht een roman om niet te vergeten.