Recensie: Echo RECENSIE

Echo: een verrassend sterk debuut van Hans Bogaert

Het is 1987 als Viktor Roscam zijn ouders meedeelt dat hij een tijd bij de Benedictijnen zal gaan doorbrengen, om zich beter op zijn studie te kunnen richten. In werkelijkheid vertrekt hij naar Berlijn: op de vlucht voor het gevoel dat zijn leven al volledig geregisseerd is en omdat hij zich schuldig voelt voor het ongeluk dat zijn broer Gerard is overkomen. Berlijn staat aan de vooravond van één van de belangrijkste gebeurtenissen van de twintigste eeuw: het neerhalen van de Berlijnse Muur. Daar, in de stad waar mensen naartoe komen om iemand anders te kunnen zijn, ontmoet hij Juliane: onaantastbaar, een beetje mysterieus en vooral onbereikbaar. Meer dan twintig jaar later staat Viktor op het punt om een medische doorbraak te realiseren. Met behulp van zijn vinding kunnen talloze chronische ziektes genezen worden. Dan dient het verleden zich opnieuw aan.

Echo is de debuutroman van Hans Bogaert over het verlangen van een man om het bestaan bewezen te zien. Bogaert weet het verhaal sterk op te bouwen. De verteller, Viktor, vertelt zijn verhaal aan zijn broer Gerard. Daarmee stelt hij zijn geheimen veilig, want Gerard kan sinds zijn val uit de boom, waar Viktor debet aan was, niet meer spreken en niet meer bewegen. Het verhaal wordt afwisselend vanuit het heden en vanuit het verleden verteld, waardoor de gebeurtenissen een beetje op afstand blijven. De lezer krijgt daardoor ruimschoots de gelegenheid om alles te duiden. Viktor vertelt emotieloos, zoals een wetenschapper betaamd, of is dit een gebrek aan ervaring van deze debuterende schrijver? Toch hindert het gebrek aan emotionele betrokkenheid het verhaal nauwelijks. 

Stilistisch is Echo een sterk verhaal. De structuur is duidelijk en mooie zinnen en diepzinnige gedachten wisselen elkaar af. Bogaert stelt essentiële vragen. Binnen het verhaal is de vraag in hoeverre je je eigen wereldbeeld moet wantrouwen, belangrijk. Viktor stelt dat alles om ons heen een hoogstpersoonlijk idee is, dat je zelf projecteert: de oorzaak van misverstanden en zelfbedrog. Voor hem is de verbeelding belangrijk: in eerste instantie een mechanisme om angst te overwinnen, maar later ook een -falend- element om zijn schuldgevoel mee weg te nemen. De delen van het verhaal waarin zijn verbeelding op hol slaat (de scène met de heroïneverslaafde trompettist, de scène waarin iemand een vliegtuig boven Lockerbie laat exploderen) werken vervreemdend, maar daardoor ook verdiepend. 

Een andere belangrijke vraag die Bogaert aan de orde stelt is tot hoever het voorstellingsvermogen reikt. In hoeverre bepaalt de omgeving ons en hoe kan een brein autonoom functioneren? Existentiële vragen, die Echo tot een boeiend boek maken. Uiteindelijk komt Viktor tot de conclusie dat hij nooit los zal kunnen komen van de dingen waarvan hij zou willen scheiden, maar dat hij ook nooit zal samenvallen met datgene waar hij een mee wil worden. Op het moment dat De Muur valt, reist hij terug naar Antwerpen, waar hij zijn studie oppakt en een gezin sticht. Precies zoals dat al voor hem uitgedacht was.

Zoals Orpheus probeerde om zijn geliefde Eurydice uit de dood terug te halen, probeert Viktor zelf in te grijpen in de orde van de wereld, in de hoop dat alles vanaf nu zal veranderen. 

Hans Bogaert heeft een verrassend sterk debuut geschreven. Verrassend, omdat de eerste hoofdstukken een moeizaam verloop hebben, waarin Bogaert teveel beschrijft en daardoor de lezer te weinig betrekt bij het verhaal. Gelukkig maakt hij dit ruimschoots goed, waardoor Echo uiteindelijk een prima debuutroman is.