Recensie: Als we elkaar terugzien RECENSIE

'Ik denk dat als je genoeg van iemand houdt en die kwetst je heel diep, dat je voor altijd kan veranderen.' Wanneer freelancer Emily haar baan als columniste bij de krant verliest lijkt haar leven ineen te storten. Dan wordt ze door haar ex-werkgever gebeld met het bericht dat er een pakketje uit Duitsland aangekomen is. Een paar dagen later krijgt ze het aan huis bezorgd. Het blijkt een schilderij van haar oma te zijn. Bij het schilderij zit een briefje van de man die oma verlaten had. Hij heeft altijd van haar gehouden.

Met deze niet geheel vernieuwende, maar wel interessante start begint Als we elkaar terugzien van Kristin Harmel. Harmel beschrijft, zoals velen, de dramatische periode in de Tweede Wereldoorlog. Daarbij schuwt ze, eveneens zoals velen, een gezonde portie romantiek niet. Als we elkaar terugzien lijkt daarmee een dertiende in een dozijn: romantisch, dramatisch en normbevestigend. Slechts op één punt is Harmels verhaal anders: het betreft de Duitse krijgsgevangenen in Amerika, een groep over wie beduidend minder verhalen zijn geschreven.

Het schilderij betekent de start van Emily's zoektocht naar haar afkomst. Ze wil weten wie haar opa is en waarom hij haar oma heeft verlaten. Getergd door haar eigen verdriet - ze stond haar eigen kind af ter adoptie, verloor liefde Nick uit het oog en dealde met het feit dat haar vader haar verliet en haar moeder overleed – start ze een speurtocht naar de zender van het briefje. Het blijkt een zoektocht waarbij ze haar eigen verleden minder goed weg kan stoppen dan ze eerder dacht.

Emily's verhaal wordt onderbroken met het verhaal van de Duitse krijgsgevangene Peter. In de Tweede Wereldoorlog vecht hij aan het front in Afrika wanneer de Amerikanen hem oppakken. Hij wordt gevangen genomen en moet werken op de suikerrietplantages. Daar ontmoet hij de knappe Margaret, de Amerikaanse op wie hij op slag verliefd wordt. Hij is vastbesloten zijn leven, na bevrijding, met haar te delen. Echter, omstanders besluiten anders.

Het leven van Emily lijkt opgebouwd uit clichés, waarbij een enorme portie ellende niet geschuwd wordt. Ze heeft haar dochter Catherine afgestaan ter adoptie, ze verliet de liefde van haar leven, haar moeder is dood na een auto-ongeluk en haar vader verliet haar al op jonge leeftijd. Na het beschrijven van een vrij interessante start – waarbij het Duitse schilderij de spil vormt – vervalt Harmel in melodramatisch geneuzel. Ze maakt Emily's leven zo intens ongelukkig dat elke lezer wel medelijden móet krijgen, toch? Echter, het tegendeel is waar: de lezer snakt naar een geschiedenisverhaal, niet naar alle ellende levensverhalen van Emily. Hoewel Emily's persoonlijke zoektochten een leuke onderbreking van het andere verhaal hadden kunnen zijn, worden ze nu zó op de voorgrond geplaatst dat ze het verhaal dreigen over te nemen.

Daarbij lijkt ook het verhaalverloop niet echt vernieuwend. Harmel bespreekt weliswaar net een ander item uit de Tweede Wereldoorlog, maar verzaakt in het uitbrengen van een gefundeerd verslag. Slechts oppervlakkig komen de krijgsgevangenen aan bod; de focus ligt op de inmiddels overbekende liefdesverhalen.

Wel zijn die liefdesverhalen goed beschreven. Bij vlagen spat de romantiek van het beschreven blad af: 'Je hebt me vleugels gegeven en op een dag zal ik er samen met jou mee vliegen.' Met name de verhalen die zich afspelen in het verleden, de verhalen van Peter, maken indruk: ze zijn schrijnend en tegelijkertijd überromantisch. Harmel hanteert bovendien een aantrekkelijke, tevens simpele schrijfstijl, waardoor haar verhaal goed leesbaar wordt. De zinnen zijn niet al te lang, moeilijke woorden domineren het verhaal niet en de dialogen worden levensecht weergeven. Op die manier plaatst Harmel de lezer naast Emily in haar zoektocht naar haar verleden. Meer nog plaatst Harmel de lezer naast Peter, in schrijnende en tegelijkertijd hoopgevende leven.

Waar Als we elkaar terugzien lange tijd uitblinkt in gedetailleerdheid en zorgvuldigheid, verliest het deze elementen tegen het einde van het verhaal. Bijzondere verhaalwendingen brengen het heden en verleden sneller en onverwachter bij elkaar dan elke lezer had voorzien. Harmel verliest haar eerdere zorgvuldigheid uit het oog: ze slaat grote perioden in de tijd over om zo elk open lijntje nog vast te kunnen knopen. Jammer, want het gaat gepaard met nog meer clichés en het komt het verhaal niet écht ten goede. Als we elkaar terugzien wordt hiermee een boek zoals vele andere: romantisch, tragisch en normbevestigend.