• onze waardering

Recensie: Kant en het rode jurkje RECENSIE

Het is altijd lastig een mening te uiten over een roman over gelijkheid, emancipatie en vrijheid van vrouwen. Voor je het weet begeef je je op het terrein van discriminatie en bevind je je in discussies over ethische dilemma's waar je liever niet over wilt discussiëren.

De Franse Lamia Berrada-Berca speelt met Kant en het rode jurkje in op de emancipatie, gelijkheid en vrijheid voor vrouwen. Waar haar verhaal omringd wordt door prachtige teksten over emancipatie, gelijkheid en vrijheid van schrijvers als Molière en Voltaire, en bijzondere teksten over tolerantie en tegen fanatisme, van onder ander Montesquieu valt haar eigen tekst tegen. Kant en het rode jurkje is te kort en te afstandelijk om echt indruk te maken.

Berrada-Berca spreekt in Kant en het rode jurkje over een jonge vrouw. De jonge vrouw is getrouwd met een man en hij heeft haar meegenomen naar zijn land. Daar woont ze nu, diep ongelukkig en opgesloten in haar eigen zwarte kleding. Haar dochtertje gaat naar school en de vrouw is eenzaam. Wanneer ze op een dag een rode jurk in een etalage ziet, raakt ze opgewonden. Ze wil de jurk hebben, maar durft hem niet te kopen.

Dan vindt ze bij de buurman voor de deur een boek. Het is het boek Wat is verlichting van Immanuel Kant. De jonge vrouw, die niet kan lezen, laat haar dochtertje eruit lezen. De jonge vrouw vindt de kracht om langzaam uit haar schulp te kruipen en op jacht te gaan naar de rode jurk.

Ogenschijnlijk simplistisch van aard lijkt het verhaal in Kant en het rode jurkje. Berrada-Berca schept, met een alwetende verteller, een afstandelijk perspectief. Dit verergert ze door de vrouw, met wie de alwetende verteller meekijkt, amper te voorzien van personalia. De lezer weet dat de vrouw Aminata heet, maar hoort dit slechts twee keer in het verhaal. 'De jonge vrouw', 'de man', 'de buurman' en 'het meisje' zijn de benamingen voor de personages in het verhaal. Hoewel het de algemeenheid van de situatie illustreert, zorgt het tegelijkertijd voor een grote mate van afstand. Bovendien beschrijft Berrada-Berca met dit perspectief slechts één kant van de situatie. Dit is gepast, omdat het om Aminata's gevoelens gaat. Volledig misplaatst is dan ook de korte passage, halverwege het boek, waarbij de schrijfster de focust even verlegt naar het meisje, om haar gedachten te laten spreken. Het lijkt louter informatie voor de lezer, om een stempel te drukken op de schrijnende situatie. Het is echter te summier om er echt wat mee te kunnen.

En juist door die enorme afstand is het voor de lezer vrijwel niet te begrijpen hoe de vrouw denkt. Al vrij snel komt het verhaal daarom erg gedramatiseerd over: 'Eenzaamheid is het enige wat de jonge vrouw nog heeft, het enige wat echt van haar is.' De gruwelijke opvattingen van de man over de vrouw en de bijzondere instelling van de vrouw over haar leven raken niet echt door de geschepte afstand.

Goed gevonden, maar wellicht wat oppervlakkig, is de symbolische rol van het rode jurkje. De jonge vrouw zet in het verhaal elke keer een stap verder in haar leven. Ze wordt meer een eigen persoon. Dit wordt geïllustreerd met de aankoop van het rode jurkje. Waar de vrouw eerst alleen durft te kijken naar het jurkje, durft ze het op een gegeven moment zelfs te passen en overweegt ze een aankoop.

Helaas staat dit goed gevonden element in schril contrast met het verhaal rondom Was is verlichting? Van Kant. De jonge vrouw vindt het boek, laat haar dochter er een aantal passages uit voorlezen en krijgt zo kracht. Prachtig gevonden, maar slechts weinig geloofwaardig. Berrada-Berca slaat te grote perioden in de tijd of gedachtegangen van de jonge vrouw over om de lezer te kunnen overtuigen van dit helende feit. Ze versimpelt de gang van zaken en stelt de verandering van de vrouw wel heel simpel voor.

Dit alles beschrijft Berrada-Berca in een sterk gestileerd verhaal. Vrijwel geen enkele passsage ontkomt aan, veelal opgelegde, beeldspraak, waarbij soms gebruik wordt gemaakt van zeer clichématige beelden: 'Ze heeft een weegschaal in haar keuken en eigenlijk is het boek helemaal niet zwaar. Maar het gewicht van wat hij heeft geschreven kan ze niet meten. Dat is onmogelijk.'

Hoewel Kant en het rode jurkje elementen bevat die een verhaal tot een succes kunnen leiden en een prachtig pleidooi is voor de vrijheid, gelijkheid en emancipatie van de vrouwen, blijft een succesvol verhaal uit. Het verhaal verdient meer uitwerking, meer details en meer aandacht voor de ontwikkeling van de jonge vrouw. Nu is het simpelweg te afstandelijk om echt begrepen te kunnen worden.  

Kant en het rode jurkje

  • Onze waardering:

             
  • Members waardering:

    1  2  3  4  5 
    (0 stemmen)
  • Omschrijving:

    Een jonge, gesluierde en ongeletterde moslima van Afrikaanse afkomst belandt in een Frans dorpje, waar ze de taal niet spreekt en nauwelijks iemand kent. Wanneer ze langs een kledingzaak loopt, voelt ze zich onverwacht sterk aangetrokken tot het mooie rode jurkje in de etalage. De jurk wekt het verlangen in haar er anders uit te zien, haar boerka af te werpen en niet langer het bezit van haar man te zijn, maar een individu met eigen rechten. Als ze ook nog in aanraking komt met het werk van filosoof Immanuel Kant vindt ze moed om de moeilijke weg naar vrijheid te bewandelen.

Meer info

Nieuwste artikelen

  • Als ik je morgen weer zie – Robbie Couch

  • De rivalen – Vi Keeland

  • De gebroeders Maxilari - David Pefko

  • Beers balkon - Jeroen Berkhout

  • Italopop - Vanja van der Leeden

Gerelateerde artikelen

  • Miss Match

  • Dagboek van een prinses

  • Elke seconde telt

Zoek in artikelen