Recensie: Prins Peper RECENSIE

Recensie: Prins Peper - Alai Mabanckou

Wie niet sterk is...

'Op dit moment van schrijven, nu ik voorgoed opgesloten ben op deze plek die me vroeger vertrouwd was, hoor ik bijna nog de Bijbelpassage die Papa Moupelo onder vier ogen opzei en waarin God aan Mozes verscheen: Daar verscheen de engel van de HEER aan hem in een vuur dat uit een doornstruik opvlamde. Mozes zag dat de struik in brand stond en toch niet door het vuur werd verteerd.'

Het zijn deze woorden die zo typerend blijken voor Prins Peper van Alai Mabanckou. De roman, die verscheen in de serie van Oxfam Novib, vertelt het verhaal van een jongen uit Congo. Mabanckou vertelt zonder schroom wat armoede en gebrek aan liefde met je doet, in een verscheurd land.

Mozes, Tokumisa Nzambe po Mose yamoyindo abotami namboka ya Bakoko, groeit op in een weeshuis in Loango, waar hij les krijgt van Papa Moupelo. Waar Mozes, met zijn vriend Bonaventure, een hekel heeft aan de directeur en regelmatig in strijd is met een gewelddadige tweeling, houdt hij van de lessen van Moupelo. Wanneer hij dertien is, verdwijnt Moupelo plotseling en dan verandert het leven in het weeshuis. Het huis, onder leiding van directeur Dieudonné Ngoulmoumako, richt zich meer en meer op de Revolutie en de tweeling pest Mozes en zijn vriend met enige regelmaat.

Mozes besluit wraak te nemen, en stopt chilipepers in het eten van de tweeling. Songi-Songi en Tala-Tala komen er op hun beurt achter dat Mozes achter de daad zit. Ze chanteren hem en verplichten hem mee te doen met hun ontsnappingspoging. Het betekent de vrijheid van de wees: hij, prins Peper, trekt naar Pointe-Noire.

Mozes vertelt zijn verhaal in Prins Peper achteraf. Lange tijd blijkt dit een gouden greep. Mabanckou gunt zichzelf de kans Mozes openlijk te laten reflecteren en concluderen: 'Na het uitbreken van de Revolutie was ik dus van het ene moment op het andere de jongen geworden die tijdens de lessen 'sociaal bewustzijn' zonder haperen de toespraken van de president van de Republiek opzei.' Bovendien creëert hij op deze wijze spanning voor de lezer: Mozes weet al hoe zijn leven is gegaan, maar de lezer nog niet. Mozes is teruggekomen op de plaats waar hij zich vroeger vertrouwd voelde, maar nu niet meer. Wat is er gebeurd? 

Bij vlagen toont de schrijver de lezer ook de politieke situatie in Congo. Middels passages over de Revolutie binnen het weeshuis en de gang van zaken in Pointe-Noire laat hij zien dat de Congolezen op een andere manier overleven dan wij West-Europeanen. Helaas lijkt dit soms geheel naar de achtergrond te verdwijnen wanneer Mozes vertelt. Zijn avontuurlijke leven neemt veel ruimte in beslag en zijn kinderlijke kijk op de situatie verbloemt op diverse plaatsen hoe verschrikkelijk het echt is. Waar dit enerzijds sterk is voor het gekozen perspectief en zorgt voor een luchtig verhaal, laat het anderzijds veel vragen onbeantwoord. Bovendien blijft de emotionele betrokkenheid afwezig. Lange tijd is Prins Peper niet meer dan een avontuurlijk jongensverhaal over een jonge wees. Dat wordt versterkt door de manier waarop Mozes over zijn vrienden vertelt en verzaakt te vertellen over zichzelf. Langzaam creëert hij een rijk omgevingsbeeld, maar armoedig eigen karakter.

Tegen het einde neemt Prins Peper een verrassende wending. Als lezer besef je nog niet wat gebeurd is, alvorens het boek dichtgeslagen kan worden. Zo ontstaat een ogenschijnlijk afgeraffeld geheel, dat de rest van het verhaal geen recht toe doet. De boodschap, hoe bizar ook, is prikkelend. Helaas laat de uitwerking het op diverse punten afweten. Prins Peper blijkt de lichte, boeiende roman met de onbesproken boodschap.

Recensie: Prins Peper - Alai Mabanckou