Recensie: Memoires van een ijsbeer RECENSIE

Recensie: Memoires van een ijsbeer - Yoko Tawada

Wil je een uniek boek lezen dan zit je met Memoires van een ijsbeer goed. Je leest de verhalen van drie generaties van de ijsbeer vanuit – ja, echt – het oogpunt van een ijsbeer. Niet alleen hebben deze ijsberen menselijke eigenschappen. Ze kunnen ook denken als mensen en uiten zo hun kritiek op de mensheid en de wereld om hun heen. Natuurlijk wel als dier zijnde.

Drie generaties van getalenteerde en wereldberoemde circusartiesten en auteurs, die toevallig ijsberen in de mensenwereld zijn, vertellen hun verhaal. De grootmoeder, een voormalig circusartieste schrijft per ongeluk een zeer succesvolle autobiografie in de Sovjet-Unie, maar vlucht via West-Duitsland naar Canada, waar het klimaat een stuk beter is. Haar dochter Tosca vertrekt juist weer naar de DDR en wordt een wereldster in het circus daar. Als haar zoon Knut wordt geboren, laat ze de zorg aan mensen in de dierentuin over. Knut heeft een prima leven onder de omstandigheden, totdat zijn verzorger Matthias verdwijnt…

Een beetje vreemd, maar uniek. Dat zinnetje blijft telkens in mijn hoofd hangen. Ijsberen kunnen toch helemaal niet praten: het voelt wat ongeloofwaardig. Vooral omdat Memories van een ijsbeer een volwassen boek is met een hele hoop kritiek op de wereld waarin wij leven.

Het inlevingsvermogen en de schrijfstijl van Yoko Tawada is vanuit het ik-perspectief. Zo hebben de ijsberen menselijke eigenschappen en dat is nog wel even wennen voor de lezer: ‘Als kind was ik bij het begin van de pauze altijd de eerste die het lokaal uit rende. In die tijd zat ik nog op de kleuterschool.’ Daarnaast is alles in de verleden tijd geschreven, wat ook het inlevingsvermogen belemmert. De schoonheid van het verhaal wordt hierdoor aangetast.

Kortom, als lezer moet je echt openstaan voor een poëtisch boek en een zeer hoge fantasiewereld aan kunnen. Dit om je daadwerkelijk in de ijsbeer te verplaatsen met – menselijke eigenschappen. Een ras dat niet bestaand is. Voor de een waarschijnlijk een meesterwerk en voor de ander een lastig in te verplaatsen verhaal. Helaas gold voor mijzelf dat laatste. Toch ziet elke lezer wel de schoonheid van Memories van een ijsbeer. En om je zoals Yoko Tawada te verplaatsen in ijsberen en daadwerkelijk de gedachten en gevoelens aan te gaan is briljant.

Fantasie of niet: Wanneer krijg je nou de kans om zo’n boek te lezen? Pak deze kans dus zeker.

Recensie: Memoires van een ijsbeer - Yoko Tawada