Recensie: Lijmen/het been RECENSIE

Recensie: Lijmen/Het been – Willem Elsschot

Als je denkt: deze titel komt me bekend voor. Dat klopt. Willem Elsschot heeft ongeveer 75 jaar eerder Lijmen/Het Been al uitgegeven. Toen werd er besloten dat dit boek nooit meer herdrukt zou worden. Toch zoveel jaren later ligt Elsschots editie weer op de planken. Dit keer in een heruitgave, zonder de hele tekstverantwoording, maar met de annotaties, en herspeld volgens de hedendaagse spellingregels.

De jonge en onbezonnen Laarmans leert de gehaaide Boorman kennen. De twee mannen smeden een pact en Laarmans laat zich overtuigen om zijn naam te veranderen in Teixeira de Mattos. Samen geven ze het Wereldtijdschrift uit, voluit Algemeen Wereldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen. Laarmans en Boorman zoeken gewillige afnemers voor hun veredelde reclameblad. Ze smeren hun enorme hoeveelheden van het Wereldtijdschrift aan. Alles loopt redelijk voorspoedig tot ze honderdduizend exemplaren verkopen aan de firma Lauwereyssen, een zaak in keukenliften geleid door een kordate vrouw met een handicap aan een van haar benen. De vrouw voelt zich bekocht en bij Laarmans neemt de wroeging toe. In Het Been krijgt ook Boorman last van scrupules. Hij probeert zijn geweten te zuiveren.

Lijmen/Het Been is en blijft een klassieker. Wat ik daarmee bedoel? Het blijft een exemplaar met een gouden randje, die uniek is in zijn soort. Niemand schrijft zoals Elsschot en – echt – niemand kan zo schrijven als hij.

De uitdrukking ‘literair meesterwerk’ staat met de figuurlijke gouden letters op dit boek geschreven. Toch vraag ik me wel lichtelijk af of deze heruitgave nog wordt gelezen. Het origineel is nog vol op in omloop (denk aan de bibliotheek) en voor mijn persoonlijk een verplicht exemplaar op de middelbare school geweest.

Dit laatste verklaart ook waarom ikzelf niet kan genieten van het boek en niet met open ogen, zonder vooroordeel naar de pagina’s in Lijmen/Het Been kan staren. Het is toch die verplichting geweest dat ik Lijmen/Het Been met tegenzin heb gelezen.

Wat erg goed aan Lijmen/Het Been is, is dat de personages realistisch zijn, zij kunnen zo geplot worden in de wereld waarin wij leven, uiteraard met het randje ‘onuitgesprokenheid’ wat Elsschot zo typeert.

Mocht je nog niet zo bevooroordeeld zij  als ik, dan kun je waarschijnlijk genieten van Elsschots meesterwerk en zijn herkenbare, unieke schrijfstijl. De mysterieuze herkenbare sfeer, vol met niet gestelde vragen.

Recensie: Lijmen/Het been – Willem Elsschot