Recensie: Het hoofdkussenboek RECENSIE

Recensie: Het Hoofdkussenboek – Sei Shōnagon

Het Hoofdkussenboek zou je kunnen omschrijven als een ‘bijeengeraapt zooitje’ van losse elementen, ware het niet dat dit een beetje een respectloze verwoording is voor een van de oudste romans uit de wereldliteratuur. Het is een verzameling korte verhalen, snapshots, lijstjes en anekdotes over van alles en nog wat, allemaal neergepend door de Japanse Sei Shōnagon, een Japanse dame die rond 966 werd geboren en in het jaar 993 in hofdienst ging bij de toenmalige keizerin Teishi. 

Sei Shōnagon doet in Het Hoofdkussenboek op creatieve wijze verslag van het hoofse leven en neemt geen blad voor de mond. Als ze in de eenentwintigste eeuw had geleefd was ze hoogstwaarschijnlijk een socialite/vlogger geworden. Haar vertellingen doen een beetje denken aan de dingen die we tegenwoordig veel op social media zien en lezen. Ze besteedt veel aandacht aan het omschrijven van het uiterlijk – en dan met name de kleding – van de hovelingen, een beetje zoals blogs en populaire roddelblaadjes aandacht besteden aan het uiterlijk en de kleding die celebrities en influencers dragen: ‘(het is) erg charmant als je van buitenaf een heer ziet zitten in een bontgekleurde sashinuki en een levendig hofgewaad bestaande uit kleurrijke lagen die feestelijk over elkaar hangen.’ (99)

Ze is bovendien behoorlijk kritisch op het uiterlijk van de hovelingen. Sommige kledingkeuzes zijn in haar ogen ‘not done’ en een fashion faux-pas is ronduit onvergeefelijk: ‘Iemand die een gewaad zo draagt dat de naad helemaal scheef zit’ is volgens Sei Shōnagon ‘niet om aan te zien.’ (159) Ja, als Sei Shōnagon in de eenentwintigste eeuw had geleefd dan was ze een goede concurrente geweest voor Fred van Leer.

Verder staan er in Het Hoofdkussenboek veel opsommingen/lijstjes van dingen die Sei Shōnagon wel/niet leuk vindt om te zien en dingen die ze blijkbaar belangrijk vindt om te delen. Zo heeft ze een lijstje van bloemen waarbij ze een opsomming geeft van de bijzondere eigenschappen en kenmerken van de bloem, vergezeld van haar persoonlijke commentaar: ‘Het sikkelhandvat verdient onze aandacht eigenlijk niet, het is te banaal, maar het heeft bevallige bloesems.’ (93)

Al met al is Het Hoofdkussenboek vooral leuk om te lezen vanwege de gedetailleerde achtergrondinformatie over wat Sei Shōnagon allemaal heeft opgeschreven. Indien je geïnteresseerd bent in de cultuur aan het hof in de periode waarin Sei Shōnagon leefde, dan is dit boek zeker interessant, maar het is geen boek wat ik zou aanraden als amusant leesvoer tussendoor. Wereldliteratuur of niet, het is toch een beetje een ratjetoe. Wel complimenten voor vertaler Jos Vos. Het is duidelijk dat hij veel onderzoek heeft gedaan en dat hij gepassioneerd is over het onderwerp. Door zijn verhelderende achtergrondinformatie en boeiende commentaar scoort dit boek toch drie hartjes in plaats van twee.

Recensie: Het Hoofdkussenboek – Sei Shōnagon