Recensie: Het houten bestek RECENSIE

Recensie: Het houten bestek - Tessa IJzermans

Mart is altijd een vrolijke vader voor zijn vijf kinderen geweest, maar naarmate hij ouder wordt, komt zijn oorlogstrauma steeds meer naar boven. Als zijn dochter Mathilde in het eerste jaar van de kunstacademie zit, stort hij volledig in. Hij weigert zijn donkere gedachten aan zijn gezin bloot te geven, maar bij de aanvraag van een verzetsuitkering wordt hij uitgebreid getoetst door psychiater Brakmeijer. Hier praat hij voor het eerst over zijn verschrikkelijke ervaringen als dwangarbeider en de ontberende vlucht naar Nederland. Langzamerhand ontdekt Mathilde zijn grote overlevingskracht, die haar sterkt bij haar eigen strijd.

Het houten bestek van Tessa IJzermans is een roman vol autobiografische elementen. Na de dood van haar vader besloot IJzermans zich te verdiepen in zijn verleden als dwangarbeider tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze zoektocht leidde tot een verontrustend besef: het verhaal van dwangarbeiders is ondergeschikt aan andere oorlogsverhalen. Daar moest verandering in komen!  

De autobiografische gegevens zijn gelijk de beste eigenschap van dit boek. De beladen stiltes, de moeizame dialogen en de verzwegen geschiedenis: alles voelt op en top echt. IJzermans heeft een drukkende, naoorlogse sfeer weten neer te zetten die gedurende het hele verhaal aanwezig is.  

Toch duurt het best lang voordat je er als lezer door gepakt wordt. De beschrijvingen van zowel Mathilde als Mart voelen meer aan als een opsomming van feiten dan daadwerkelijke ervaringen en gevoelens. Dit is jammer, want zo kun je geen band vormen met de hoofdpersonen. Ook blijft het verhaal van Mathilde een beetje onderbelicht, ik leefde dan ook niet echt met haar mee. Wel goed vond ik de rol van psychiater Brakmeijer. Zijn aanwezigheid is een bouwsteen van het verhaal en zijn  geloofwaardigheid is vast en zeker te danken aan de achtergrond van de auteur als psychotherapeute.

Een ander minpunt aan Het houten bestek is het rustig voortkabbelende schrijfritme. Heel statisch worden alle gebeurtenissen aangehaald zonder er meer woorden aan vuil te maken dan nodig. Hierdoor kon ik me niet goed concentreren op het verhaal, laat staan dat ik erdoor meegesleurd werd. Daarnaast is het ouderwetse taalgebruik (jaren 60 vorige eeuw) iets waarvan je moet houden.

Om heel eerlijk te zijn, is Het houten bestek geen boek voor een zonnige zondagmiddag. De donkere gedachtenspinsels en heftige beschrijvingen van Mart geven het verhaal een rauw randje. Op de boekenplank van liefhebbers van (waargebeurde) oorlogsverhalen zou dit boek zeker niet misstaan. Hoe dan ook heeft Tessa IJzermans er met haar debuut voor gezorgd dat het aangrijpende verhaal van de dwangarbeiders niet langer verzwegen wordt.

 Recensie: Het houten bestek - Tessa IJzermans