Recensie: Al onze gisterens RECENSIE

Recensie: Al onze giserens – Natalia Ginzburg

Al onze gisterens is een Italiaanse roman die al in 1952 door Natalia Ginzburg is geschreven. De eerste Nederlandse vertaling kwam uit in 2001, recent is de tweede druk verschenen. Misschien is deze tijdlijn wel illustratief voor de toegankelijkheid van het boek. Het is namelijk niet een heel toegankelijk boek met vlot geschreven dialogen en veel dynamiek. Al onze gisterens is een boek dat heel beschrijvend is en waarbij je echt even moet wennen aan de schrijfstijl.

Al onze gisterens is geschreven vanuit het perspectief van Anna, een meisje dat aan het begin van het boek zestien jaar is. De Tweede Wereldoorlog staat op het punt van uitbreken, Mussolini is aan de macht en het fascisme rukt steeds verder op. Anna observeert en beschrijft wat er gebeurt, binnen haar eigen gezin en binnen dat van een bevriende familie die aan de overkant woont. Anna’s moeder is kort na haar geboorte overleden en vrij snel na het begin van het boek overlijdt haar vader. Een man met geheel eigen ideeën, over religie en politiek, en die heel makkelijk als subversief element gezien zou kunnen worden.

Anna beschrijft de gewone dagelijkse dingen op haar eigen manier en schetst ondertussen een historisch beeld van Italië vlak voor en tijdens de oorlog. Dan blijkt dat oorlog iets is dat zich ver van huis afspeelt, maar ondertussen overal binnendringt. En daar waar de een zich actief probeert te verzetten en zich openlijk tegen het fascisme keert, steekt de ander de kop in het zand en verdwijnt tijdelijk naar Zwitserland ‘want de oorlog zal niet zo lang duren’. De angst voor de oorlog drijft de derde tot een wanhoopsdaad.

Anna’s beschrijvingen van haar leven gaan over de liefdes van haar zus, over examens op school, over de vakanties in de Morellen, over het kleine verzet tegen het fascisme. Maar ze gaan vooral over vriendschap en eenzaamheid en over de ingewikkelde onderlinge verhoudingen.

Aan het begin van de oorlog raakt Anna zwanger van haar buurjongen, met wie ze niet wil trouwen. Ze besluit te trouwen met Cenzo Rena, een oude vriend van haar vader. Met hem vertrekt ze aan het begin van de tweede helft van Al onze gisterens naar het kleine boerendorp San Costanzo in Zuid-Italië waar ze de oorlog proberen te overleven. Die eerst redelijk aan het dorp voorbij lijkt te gaan, waar een Turk en drie joden aanvankelijk een redelijk veilig onderkomen lijken te vinden, maar die daar ook echt zijn sporen achterlaat.

De schrijfstijl van Ginzberg in dit boek kan echt even wennen zijn. Ginzberg is in het hoofd van een jong meisje gedoken en schrijft zoals Anna denkt en praat. In ellenlange zinnen die soms een halve pagina kunnen duren, doorspekt zijn met komma’s en die wat gehaast overkomen. ‘De Dragonder zei dat dat zo was, ook haar neefjes en nichtjes hadden een beetje dysenterie, maar dat stelde niets voor, en Cenzo Rena zei tegen haar dat zij zeker van die stukjes noga voor hen kocht in de winkel, en als hij haar ooit een stuk noga zag geven aan zijn kind, dan zou hij haar voorgoed wegsturen.’

Anna heeft het over iedereen die in haar leven belangrijk zijn, maar haar eigen gevoelens en angsten komen eigenlijk niet aan de orde. Heel soms zien we een glimpje, maar dan neemt Anna een flinke afstand en praat over zichzelf in de derde persoon en noemt haar dochtertje ‘het kind’. ‘Anna ging het dennenbos in met het kind, ‘Anna zat naar het kind te kijken’.

Al onze gisterens is een boek dat het verdient dat je er de tijd voor neemt en het met aandacht leest. Eenmaal gewend aan de schrijfstijl, is het een bijzonder fascinerend verhaal over twee families die tegen wil en dank met elkaar verstrengeld zijn en wiens levens in hoge mate worden beïnvloed en bepaald door de oorlog en het fascisme in Italië. Al onze gisterens zal ook zeker liefhebbers van Elena Ferrante aanspreken. Het boek eindigt met een kort nawoord van Arjan Peters en een beknopte biografie van Natalia Ginzberg.

Recensie: Al onze giserens – Natalia Ginzburg