Recensie: Een lichtgevoelige jongen RECENSIE

Recensie: Een lichtgevoelige jongen – Walter van den Broeck

Valentijn is een doorsnee jongen van 12 in het Belgische Olen van 1953. Via de jongensschool is hij onderdeel van een vriendengroep, waarbij alle jongens zo hun karaktertrekken en eigenaardigheden hebben. Verder is Valentijn smoorverliefd op een vriendin van zijn zus, Martha. Op 22 juni 1953 wordt hij door zijn vriend en broertje van Martha gevraagd ’s middags naar zijn boerderij te komen. Daar zou namelijk de militaire oefening Operatie Newborn plaatsvinden. Stijn gaat er met zijn Kodak naartoe en het blijkt al snel dat het halve dorp, waaronder zijn vriendengroep en Martha, de nieuwsgierigheid niet kon bedwingen. Ze maken er samen met de militairen een gezellige middag van met plagerijtjes, bier, sigaretten en leuke foto’s. Na een tijdje slaat de sfeer om en krijgen boerenjongens mot met een paar militairen. Dit loopt uiteindelijk uit de hand en Valentijn wordt erbij betrokken doordat hij er foto’s van moet maken. Uit angst dat hij ook mot krijgt doet hij dat. Duidelijk is dat Valentijn deze dag niet snel meer zal vergeten.

De roman Een lichtgevoelige jongen van Walter van den Broeck doet verslag van één dag uit het leven van Valentijn. Deze jonge Vlaamse is bezig met waar al zijn leeftijdsgenoten mee bezig zijn: verliefdheid, vrienden, het gezin en sensatie opzoeken. De roman is vlot en vrolijk geschreven. Het is even wennen aan de Vlaamse taal van de jaren ’50, maar al snel stoort dat niet meer. De hoofdpersoon wordt direct geplaatst in zijn onschuldige 12-jarige rol en het wordt de lezer snel duidelijk wat deze jongen met name bezighoudt. Van den Broeck besteedt veel aandacht aan details en de omgeving, waardoor de lezer gemakkelijk meegevoerd wordt in het verhaal en zich de situaties gemakkelijk in kan beelden. De schrijfstijl is soepel en deze roman leest dan ook zo weg. De conversaties tussen de jongens onderling zijn erg vermakelijk en ook de gesprekken met de militairen die in hun oefening zitten zijn levendig voor te stellen. Het gevoel van onbezonnenheid overheerst hier sterk. Van den Broeck heeft daarmee een krachtig verhaal neergezet die de samenhang tussen zorgeloze jeugdigheid en heftige realiteit uitstekend weet te vertellen.

Enkele elementen missen echter wat aandacht. Zo krijgt Valentijn vermoedens over waar zijn vader soms uithangt en de blauwe plekken oploopt en vertelt Martha hem waar ze haar moeder van verdenkt. De lezer krijgt het vermoeden dat Van den Broeck hier iets meer mee wilde vertellen, maar dat dat minder goed uit de verf is gekomen.

Wie eerst het omslag van Een lichtgevoelige jongen leest voor aan het boek zelf te beginnen komt tevens op een verkeerd been te staan. De tekst doet vermoeden dat spanning en sensatie heerst: "(…) Operatie Newborn (…), die begint als een jolige Vlaamse kermis, maar eindigt in een huiveringwekkend conflict tussen militairen en boerenzoons". Dit doet vermoeden dat het conflict centraal staat in het boek. Echter, het conflict vindt pas op pagina 195 van 236 plaats en als lezer blijf je wachten tot er iets gaan gebeuren. Centraal staat met name het samenzijn van de vrienden op de boerderij. De jongens maken onderling een hoop grappen en grollen, zoals dat 12-jarigen toebehoort. Op deze middag komt Valentijn onder andere in aanraking met bier, sigaretten en seks. Het gaat met name om een jongen die op een middag plotseling een stukje volwassener wordt.

Verder doen de woorden Valentijn-met-de-kodak vermoeden dat het een bijnaam is, omdat Valentijn nooit ergens naartoe zou gaan zonder zijn Kodak. De dag waarop het verhaal zich afspeelt is echter de eerste middag dat Valentijn met de Kodak van zijn vader op pad gaat. Hij maakt die middag voornamelijk leuke portretten van zijn vrienden. De connectie tussen Valentijn en zijn Kodak had nog wat verder doorgepakt mogen worden in het verhaal zodat, zoals het omslag doet vermoeden, de camera een nog centralere rol krijgt in het verhaal. De camera komt slechts af en toe aan bod. Dat Valentijn het resultaat van het conflict vastlegt is wel even andere koek. Het is geloofwaardig dat hij hierdoor achteraf van slag is, maar in Een lichtgevoelige jongen komt uiteindelijk niet sterk naar voren dat Valentijn nooit meer zijn Kodak wil gebruiken. Hij wil het filmrolletje niet laten ontwikkelen doordat hij bang is wat de fotograaf ervan zou zeggen. De zin "Hij begrijpt dat zijn foto’s nooit ontwikkeld mogen worden en besluit voortaan alleen nog met zijn netvliezen te fotografen" zet de lezer daarmee weer op een verkeerd been. Doordat het daadwerkelijke conflict pas zo laat plaatsvindt, heeft de auteur nog maar weinig ruimte om de gedachten van Valentijn hieromtrent goed uit te schrijven. Of het een gedachte is of een genomen beslissing om met zijn ‘netvliezen te fotograferen’ blijft onduidelijk. Het einde van Een lichtgevoelige jongen voelt daarom ook wat afgeraffeld.

Wat bedoelt Van den Broeck overigens met de zin En dan is de zomervakantie nog niet eens begonnen? Hier is zoveel mee te zeggen, maar het is totaal onduidelijk wat precies. Deze historische roman is verder een erg vermakelijk verhaal over het leven van Belgische jeugd in de jaren ’50.

Recensie: Een lichtgevoelige jongen – Walter van den Broeck