Recensie: Archangel RECENSIE

Recensie: Archangel – Robert Harris

Archangel speelt zich vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie af, eind jaren ’90. Een snelle blik op het colofon van het boek leert ons dat Archangel in 1998 is geschreven en dat recent de tweede druk is uitgebracht.

De Britse historicus Kelso woont in Moskou een symposium bij. Op een avond treft hij in zijn hotelkamer Rapava, de oud-chauffeur van Beria. Beria was lang geleden het hoofd van de Russische geheime politie. Rapava vertelt Kelso over de laatste uren van Stalin, dat Beria een document uit de persoonlijke kluis van Stalin heeft gehaald en dat heeft begraven. Kelso heeft de indruk dat het hem niet voor niets wordt verteld en besluit op zoek te gaan naar het document. Iedereen wil dit document hebben, want wat zou Stalin in zijn privé-aantekeningen hebben vastgelegd? Wetenschappers, politici, veiligheidsdiensten, journalisten en communisten, Kelso vindt ze allemaal op zijn pad, dat leidt tot het barre noorden van Rusland, de havenstad Archangel die een groot deel van het jaar ontoegankelijk is vanwege de sneeuwval.

Robert Harris weet heel knap historische feiten en fictie met elkaar te vermengen, op zo’n manier dat het je geen enkele moeite kost om het verhaal te kunnen geloven. Het kan maar zo echt waar zijn, dat geheim van Stalin ... Hij beschrijft de beklemmende sfeer in de voormalige Sovjet-Unie van twintig jaar geleden treffend, je voelt de onveiligheid en hebt zelf ook steeds het gevoel over je schouder te moeten kijken.

Kelso begeeft zich in een gevaarlijk avontuur, willens en wetens, omdat hij voelt dat hij een belangrijk historisch feit op het spoor is. ‘Geschiedenis werd niet gemaakt zonder risico’s te nemen, dat was zeker. Dus misschien moest je soms ook risico’s nemen om geschiedenis te schrijven.’ Zonder zelf ooit in dat soort situaties geweest te zijn, en ook niet die ambitie te hebben, komt het verhaal bijzonder geloofwaardig over.

Archangel leest vlot en makkelijk door. Je moet in het begin wel zorgen dat je de namen goed op een rijtje hebt. Voor ons westerlingen kunnen de Russische namen soms erg op elkaar lijken en daardoor kan het maar zo zijn dat je per ongeluk de verkeerde persoon voor ogen hebt. Goed en slecht zijn in dit boek echter redelijk duidelijk, waardoor je snel weer op het goede spoor zit.

Het boek speelt zich zo’n twintig jaar geleden af, toen we nog geen smartphones hadden en internet nog behoorlijk onontgonnen was. Tijdens het lezen heb je hier echter geen last van. Het draagt hooguit bij aan je verbazing dat een zoektocht nog maar zo kort geleden zo ingewikkeld was. En dat het onderzoeken van archieven nog letterlijk handwerk was en behoorlijk stoffig.

Harris weet de spanning in het verhaal goed op te bouwen. Hij gooit verschillende visjes uit, die je nieuwsgierig maken naar het vervolg. Al snel ben je zo ver gevorderd in het boek, dat het bijna niet meer weg te leggen is. In the end is Archangel een spannende thriller die nieuwsgierig maakt naar de andere en recentere boeken van Harris.

Recensie: Archangel – Robert Harris