Recensie: Y RECENSIE

Recensie: Y – Sue Grafton

Sue Grafton Y staat voor Yesterday is het 25ste boek uit de Alfabetreeks. De Amerikaanse schrijfster Sue Grafton  begon hiermee in 1982, toen haar eerste boek A staat voor Alibi, uitkwam. Ze zei toen dat ze een detectivereeks ging schrijven van a tot z en dat heeft ze (bijna) waar gemaakt ook. Helaas eindigde vorig jaar voor Sue Grafton het alfabet bij Y, toen zij na een lang ziekbed overleed.

Y : In 1979 worden op een eliteschool eindexamenopgaven gestolen en de schoolleiding ontvangt een anonieme brief. Als afleiding randen de 4 daders een veertienjarig klasgenootje, Iris, aan nadat ze haar dronken en stoned hebben gemaakt. En ze filmen deze daad. De videoband verdwijnt echter en de vermoedelijke dief, een andere klasgenoot genaamd Sloan, wordt vermoord gevonden. In het daaropvolgende onderzoek legt een van de daders een belastende verklaring af, waardoor twee daders veroordeeld worden, maar de leider van de groep verdwijnt spoorloos. Wanneer tien jaar later een van de daders, Frits McCabe vrijkomt en een kopie van de videoband opduikt om hem te chanteren, schakelen de ouders van McCabe, Kinsey Millhone in. Er zijn veel vragen. Is de tape echt of geacteerd en wie is de chanteur? Waar is Austin, de director? Welk geheim heeft de rijke erfgenaam Baynard?

De detectivereeks gaat over een vrouwelijke privédetective Kinsey Millhone. Het speelt zich af van 1982 tot 1990, een periode van 8 jaar. Kinsey werd opgevoed door een zeer kordate tante, nadat haar ouders bij een auto ongeluk om het leven zijn gekomen. Door de opvoeding van de zeer afstandelijke tante heeft Kinsey zeker een tic opgelopen. Ze heeft een buitensporig gevoel van zelfstandigheid en zelfvoorziening eraan over gehouden. Ze heeft niets en niemand nodig. Zoals ze zelf zei: "Tweemaal gescheiden, geen kinderen, geen huisdieren, geen planten. Ik ben verslaafd aan adrenaline-shots in mijn bloed.” Ze is als jong meisje begonnen bij de politie, maar al gauw voor zichzelf begonnen als detective, want Kinsey is nu eenmaal geen teamplayer. In de eerste boeken van de reeks werkt ze nog als detective voor een verzekeringsmaatschappij Santa Teresa. Daarna vestigde ze zich als privéspeurder. Ze woonde in een garage/tuinhuis op het terrein van haar huisbaas Henry, dat hij voor haar heeft laten verbouwen tot een klein appartement. Ze heeft een redelijke relatie met haar twee exen, maar omdat ze geen millimeter van zichzelf kan geven, blijven haar romantische interesses niet lang hangen. Uiteindelijk vindt ze haar ontspanning door vaak te gaan joggen. Haar beste vrienden zijn haar huisbaas Henry Pitts van in de tachtig en Rosie, de excentrieke eigenaresse van een café-restaurant, met vreselijk eten.

De boeken en plots van de alfabetreeks zijn zondermeer spannend en zeker niet dertien in een dozijn, want de plots nemen bijna altijd een onverwachte wending. Zeker in de jaren 80 was de houding van een vrouwelijke detective als Kinsey een eye-opener. Girl Power werd net uitgevonden. Echter waar de boeken over Kinsey zijn blijven hangen in die tachtiger jaren, is de werkelijke tijd verder gegaan en nu in de 21ste eeuw doet Kinsey’s houding geforceerd aan en als je het nu kritisch leest in de tijdgeest van dit moment, gaat het ook wel een beetje irriteren. Echter je moet Sue Grafton toch bewonderen dat ze over zo’n lange tijd van 35 jaar de sfeer heeft weten te behouden.

Zo ook met Y staat voor Yesterday. De sfeer en levenswijze van Kinsey Milhone zijn niet veranderd. Het begint met een terugblik 10 jaar geleden in 1979, het is even wennen want de verhaallijn van ‘yesterday’, oftewel het verleden, komt overal tussendoor, maar uiteindelijk krijg je de lijnen te pakken. Er is namelijk ook nog een derde verhaallijn. In het vorige boek: X staat voor tien, Een kruis, Een kus gaat het over een psychopaat Ned en het boek eindigt met een cliffhanger, die nu in Y zijn conclusie vindt. Overigens heeft het niets met haar huidige zaak te maken, al beïnvloedt het wel Kinsey’s handelen want deze moordenaar uit “X” duikt weer op en wil haar doden. Er is meer geweld dan in vorige delen en de rol van huisbaas Henry is wat ondergeschikter, maar Kinsey blijft de onafhankelijke Californische detective die zich niet laat afremmen en die zich vastbijt in haar zaak.

Alle boeken uit de alfabetreeks zijn heel goed op zichzelf te lezen. Het is echter wel leuk, als je ze allemaal leest, om inzicht te krijgen in de karakters en geschiedenissen van hoofdpersoon Kinsey Milhone en de andere vaste personages. En ondanks dat in Y teruggegrepen wordt naar situaties uit X is ook Y goed alleen te lezen.

Waar X misschien wel een van de beste boeken uit de alfabetreeks is, omdat in dat boek Kinsey’s karakter wat meer uitgediept wordt en het met een spannende cliffhanger eindigt, is Y toch wel minder. Sue Grafton laat zich iets teveel gaan. Ze dwaalt af van waar het om draait. Zowel wat betreft het verhaal als het persoonlijke aspect van de karakters.  Het lijkt er een beetje op, dat Sue Grafton misschien zelf wel wist dat ze Z niet meer zou halen en ze wilde nog zoveel vertellen en schrijven, dat ze ietwat over the top gegaan is.

Toch is het weer een echte ‘Sue Grafton’; de karkaters van de personen worden mooi beschreven, Sue’s schrijfstijl is open, helder en geschreven vanuit het oogpunt van hoofdpersoon Kinsey, met een milde zelfspot. Fijn om te lezen. De verhaallijnen zitten goed in elkaar, met veel details waar zorg aan besteed is. Alleen wordt dat nu in Y iets teveel, maar misschien om inmiddels duidelijke redenen, moeten we dat Sue Grafton achteraf maar vergeven.

Voor liefhebbers van de Alfabetreeks is dit boek een absolute must en voor iedere detective liefhebber die van het wat lichtere genre houdt, is het zondermeer een aanrader. Daarom ook 4 hartjes voor Y van Sue Grafton.

Recensie: Y – Sue Grafton