Recensie: De val, Pech, Smithy RECENSIE

Recensie: De val, Pech, Smithy – Friedrich Dürrenmatt

Friedrich Dürrenmatt is ongetwijfeld de Zwitserse topauteur van de twintigste eeuw. Zijn luisterspelen en toneelstukken zijn bekend bij het grote publiek, maar ook zijn misdaadromans werden fel gesmaakt en vaak verfilmd. In het begin van zijn carrière schreef hij aan de lopende band verhalen. Uitgeverij Athenaeum bundelde drie van zijn beste verhalen De val, Pech en Smithy, drie verhalen elk met een verontrustende en beklijvende ondertoon.

In De val merk je zeer opvallend de invloed van Kafka, Dürrenmatts grote voorbeeld. We volgen de zitting van een politbureau uit een niet-nadergenoemd Oostblokland. Alle personages worden aangeduid met een initiaal of hun bijnaam, en langzaamaan zien we hoe A, de leider, om onduidelijke redenen wordt afgezet. De kafkaëske stijl, ondertoon en structuur is zo duidelijk dat we bijna denken Het proces opnieuw aan het lezen te zijn. De veelheid van personages (van A tot P) brengen de lezer soms in verwarring, waardoor het verhaal niet altijd even duidelijk te volgen is.

Het tweede verhaal Pech is zonder twijfel een meesterwerkje te noemen. Verkoper Alfredo Trap heeft autopech en besloot niet naar huis te treinen, maar te overnachten in het kleine dorpje waar hij is gestrand. Hij ontmoet een oude heer die hem uitnodigt bij hem te komen overnachten en deel te nemen aan een ouderwetse herenavond. Er zijn vier gepensioneerde mannen aanwezig die allemaal in de rechtswereld werkzaam waren. Hun tijdverdrijf bestaat erin telkens een rechtszaak te spelen. Alfredo Trap heeft eerst niet door dat hij het onderwerp is van het proces en lacht alles meewarig weg. Naarmate de avond vordert wordt de sfeer donkerder en bedreigender. Een noodlottige en voor alle aanwezigen onverwachte afloop is het resultaat.

Smithy is een louche figuur uit de onderwereld in New York. Zijn job bestaat erin lijken zonder spoor te laten verdwijnen. Als hij zich op een avond door een jonge vrouw laat verleiden, begint het mis te gaan. De volgende dag moet hij in opdracht van een rijke klant de deal van zijn leven sluiten, maar als hij ziet wie hij moet laten verdwijnen, weigert hij de klus, met alle gevolgen van dien.

De verhalen zijn stuk voor stuk meeslepend, maar de lezer moet eerst gewoon worden aan de stijl van Dürrenmatt. De zinnen zijn op ingenieuze wijze geconstrueerd en sommige zijn heel lang. Enige concentratie is vereist om de hele tijd met de gedachten bij de verhalen te blijven. Wanneer de stijl eenmaal is doorgedrongen, lezen de zinnen vlotter en gaan ze helemaal tot onder de huid. Dürrenmatts verhalen hebben het voordeel dat ze zeer onvoorspelbaar zijn en daarom ook uitnodigen tot verder lezen. Hoewel de stijl soms een rem is op het leesplezier, maakt precies die onvoorspelbaarheid veel goed. Het zijn drie korte verhalen waarin hij alles perfect heeft gedoseerd: een perfecte mix van humor, spanning en leesplezier.

Recensie: De val, Pech, Smithy – Friedrich Dürrenmatt