Recensie: Onorthodox RECENSIE

Recensie: Onorthodox – Deborah Feldman                                  

Deborah Feldman groeit op bij haar grootouders in de chassidische Satmargemeenschap in Williamsburg, Brooklyn. Haar moeder heeft het gezin verlaten en haar vader is niet in staat om voor haar te zorgen. Het strakke regiem zorgt ervoor dat het jonge meisje zich opgesloten voelt. 

Op haar zeventiende wordt ze uitgehuwelijkt aan een jonge man die ze tot die dag slechts een keer eerder heeft ontmoet. Er volgt een periode van frustratie. Als ze naar twee jaar bevalt van een zoon, neemt ze het besluit om haar kind niet te laten opgroeien in de vrome Joodse omgeving waar zij zelf door gevormd is.

Onorthodox is een aangrijpend autobiografisch verhaal van een meisje dat trouw blijft aan haar gevoel in een zeer benauwde omgeving. Deborah Feldman beschrijft haar geschiedenis uitermate gedetailleerd. Waardoor je als lezer van de ene verbijstering in de andere valt. Nimmer kwamen we zo dichtbij het verborgen leven van de Satmar.

De sektarische Satmargroep met in Williamsburg zo’n 60.000 inwoners leeft geheel afgesloten van de buitenwereld.  Ze dragen traditionele kledij  en er wordt geen andere taal dan Jiddisch gesproken. Wat op zich al opmerkelijk is omdat ze in een buitenwijk van New York gevestigd zijn. Het is zelfs verboden om Engelse literatuur te lezen. Deborah’s nieuwsgierigheid naar een ander leven is echter zoveel groter dat ze bereid is risico’s te nemen. Ze verstopt de Engelstalige boeken in haar kamer en leest over personages die hun eigen keuzes maken. Ze leeft met een droom. Een droom om ooit uit de verstikkende gemeenschap te ontsnappen.

In Onorthodox schetst de schrijfster een duidelijk beeld van de leiders die vrezen dat vrouwen zich door onderwijs onafhankelijk zouden kunnen voelen en hoe haaks dat staat op hun gedachten.  Zij beschouwen de vrouwen als minderwaardig. De voornaamste taken van de vrouw bestaan uit het schoonhouden van het huis, het bereiden van de maaltijden, maar nog belangrijker is de voortplanting. Alleen door het baren van nieuwe volgelingen kan de chassidische gemeenschap blijven bestaan. Hierdoor worden de jongens en meisjes op jonge leeftijd uitgehuwelijkt. Van liefde is vaak geen sprake. Men gaat ervanuit dat je vanzelf naar elkaar toe zult groeien.  

Uit alles blijkt dat de Vromen geen enkele vorm van privacy accepteren. Het is uitermate belangrijk om op elkaar te letten of de ander geen spirituele gebreken vertoond. Iedere verandering, ook van buitenaf, leidde vaak tot strengere regels. Het was immers God die zijn volgelingen telkens weer op de proef stelde. Wilde men in staat zijn God goed te kunnen dienen dan was het noodzaak dat de regels aangescherpt werden.

Vanaf het moment dat Deborah haar zoontje in haar armen houdt, weet ze dat ze zal moeten vluchten. Het is de enige manier om een traditie te doorbreken. Ze gunt haar zoon een leven vol mogelijkheden en eigen keuzes. Uit angst om de voogdij over haar zoon te verliezen, besluit Deborah Feldman haar verhaal op papier te zetten.

De schrijfster van Onorthodox woont tegenwoordig in Berlijn, waar ze een nieuw leven probeert op te bouwen. Dat vrijheid zijn tol eist, blijkt uit de manier waarop er werd gereageerd door de achterblijvers. Haar verhaal werd gezien als antisemitische propaganda. Deze uitingen zijn geen verrassing. De vrees van de Satmargroep is dat meerdere mensen voor hun gevoel uit durven komen en vervolgens uit de traditie zullen stappen. Als een schaap over de dam is, volgen er dikwijls meer.

Onorthodox is een schokkend maar prachtig relaas van een meisje dat uit wanhoop tot grootse daden in staat is. Een inspirerend voorbeeld voor iedereen die zijn leven graag een andere wending wil geven.

Recensie: Onorthodox – Deborah Feldman