Recensie: Vorosjylovhrad RECENSIE

Recensie: Vorosjylovhrad – Serhi Zjadan

De 33-jarige Herman heeft een simpel leventje in de Oekraïense stad Charkov, totdat hij gebeld wordt door een oude jeugdvriend en zijn broer verdwenen blijkt te zijn. Zonder twijfel vertrekt Herman naar zijn geboortestad Loehansk in Oost-Oekraïne, voorheen Vorosjylovhrad genaamd. Eenmaal aangekomen bij het vervallen tankstation van zijn broer komt Herman weer in contact met zijn verleden. Hij besluit om te blijven en het tankstation en vrienden van zijn broer te helpen, maar gemakkelijk krijgt hij het niet. Hij moet sterk in zijn schoenen staan om het bezit te beschermen.

De literaire roman Vorosjylovhrad is een bijzonder geschreven werk dat veel thema’s aangrijpt die menig lezer zal aanspreken. Zich afspelend in Oekraïne aan het begin van de eenentwintigste eeuw wordt duidelijk dat Oekraïne zich in een post-Russische periode bevindt. Het worstelt met een grote mate van vervallenheid: het tankstation is oud en vervallen, een medewerker woont in een oude trailer achter het tankstation, het vliegveld dreigt overwoekerd te raken door de natuur en een hotel is vergelijkbaar met een half verzonken schip. Dit alles toont aan dat de setting van het boek iets treurigs heeft. Daarnaast rijdt de bevolking in gedeukte auto’s, draagt nep designerskleding en heeft weinig aan mobiele telefoons. Auteur Serhi Zjadan weet goed een duidelijk beeld te schetsen van Oekraïne na de val van het communisme en de Sovjet-Unie. Ondertussen weten wij lezers wat er sinds 2014 is gebeurd met dit stukje Oekraïne en geeft deze setting een zekere aantrekkingskracht voor eenieder die zich interesseert in deze Oost-Europese regio.

Een belangrijk thema in de roman Vorosjylovhrad is loyaliteit. De personages laten duidelijk blijken grote waarde te hechten aan hun vervallen thuisstad en aan elkaar. Zij willen geen van allen vertrekken, maar het beste maken van hun thuis. Herman wordt dan ook in eerste instantie wantrouwig ontvangen. De twee medewerkers Kotsja en Manke verwachten dat hij weer rechtsomkeert maakt naar zijn keurige kantoorbaan in de grote stad. Herman heeft andere plannen en neemt de verantwoordelijkheden van zijn verdwenen broer over. Gemakkelijk krijgt hij het er niet mee en hij ondervindt hoe er nieuwe machtsstructuren ontstaan en een oligarch de hele streek Donbas wil overnemen en volplanten met maïs. Ook hier komt de loyaliteit voor stad, vrienden vaderland sterk naar boven en Herman en zijn maten doen er alles aan om het kleine, vervallen bezit dat ze nog hebben in handen te houden. Zjadan knoopt hiermee een heikel onderwerp aan waarmee de lezer een korte introductie krijgt in de periode van politiek-economische imperia in Oekraïne.

Auteur Zjadan heeft met zijn derde roman Vorosjylovhrad op zeer poëtische wijze een mooi verhaal neergezet met rauwe personages zoals die Oost-Oekraïne kenmerken. Waarom zou je iets mooier maken dan dat het is? De verschillende mannelijke personages in Vorosjylovhrad zijn niet wars van een opstootje en het tonen van angst is duidelijk een zwakte. Voor de een zullen de personages meer aanspreken dan voor de ander. Het is niet altijd even gemakkelijk om je eenzelfde situatie in te denken of je te kunnen verbinden aan een personage, aangezien hun leven zo ontzettend ver van ons comfortabel westers bestaan afstaat. Erg kenmerkend voor de schrijfstijl van Zjadan is de uitgebreide en poëtische beschrijving van omgeving, situaties en handelingen:

“De zon deed haar best om de herfstvelden op te warmen, een milde oostenwind voerde de geur van rook en droog gras aan, de omgeving was verlaten en stil. Waar je ook keek strekte de naakte zwarte aarde zich uit, aan de horizon verrezen rode dennen. De lucht leek wel geweven uit geuren en tinten, alsof ze eigenlijk uit vlaggen bestond die in de zon brandden en wapperden in de oktoberwind. En op die vlaggen tekenden zich lange kleverige aderen van spinrag af en de fijne lijnen van vermoeide planten, die waren afgesneden, uitgerukt en samengebundeld door vrouwenhanden, en ook vogels, die de ruimte in zuidelijke richting doorkruisten, weg van deze dikke, bedompte lucht die boven onze haren dreef.”

Het is vrijwel onmogelijk om je niet een gedetailleerde voorstelling te kunnen maken van de omgeving. Voor de één een zegen, voor de ander een vloek. Deze mooie poëtische zinnen geven kleur aan de pagina’s, maar laten het verhaal ook traag verlopen en doet hier een daar een beroep op je concentratievermogen. Vorosjylovhrad is een prachtig eerbetoon aan een land dat geteisterd wordt door onrust met een bevolking die trots is op wat ze heeft. Wie houdt van rauwe literaire romans die je denkwereld vergroten, is Vorosjylovhrad absoluut een aanrader. En wie er niet genoeg van krijgt kan ook binnenkort de verfilming van dit boek gaan bekijken.

Recensie: Vorosjylovhrad – Serhi Zjadan