Recensie: Zomervacht RECENSIE

Recensie: Zomervacht – Jaap Robben 

In Zomervacht, de nieuwe roman van Jaap Robben, volgen we de 13-jarige Brian die met zijn vader Maurice in een armoedige caravan op het erf van twee ongure mannen woont. Brian heeft ook een oudere broer, Lucien, die in een instelling woont vanwege zijn lichamelijke en verstandelijke handicap. Dan wordt Brian en Maurice tijdens een bezoek aan Lucien verteld dat de instelling wordt verbouwd en Lucien ergens terecht moet. Maurice heeft al geweigerd totdat hij hoort dat er een geldbedrag ter vergoeding is gesteld.

Zodoende komt Lucien met behulp van een hoop ophef en geheimhouding (de verhuurders mogen er niets van weten) tijdens de zomervakantie wonen in de caravan van Maurice en Brian. Brian krijgt bijna alle zorg van Lucien op zich terwijl zijn vader steeds verdwijnt om geld te verdienen met zijn mysterieuze ‘handeltjes’.

Een van de krachtigste elementen van Zomervacht is de manier waarop de relaties en vriendschappen door Robben worden neergezet. Een bijzondere relatie is die tussen Brian en Emile, een andere huurder op het erf. Maurice heeft Brian verboden met hem om te gaan. Maar omdat Brian soms hulp nodig heeft met Lucien is hij genoodzaakt Emile in te schakelen. Hier ontstaat langzaam een soort geheime vriendschap die voor een groot deel gebaseerd is op het feit dat ze allebei niemand anders hebben. Gaandeweg trekken ze meer met elkaar op en komen ze meer te weten van elkaars situatie. Op die manier leert de lezer de personages ook beter kennen en krijgen we een kijkje in hun gevoelsleven.

Ook ontwikkelt Brian een relatie met Selma, een verstandelijk gehandicapt meisje dat hij kent uit Luciens instelling. Brian heeft verder alleen mannen om zich heen, wat duidelijk naar voren komt in de manier waarop hij met Selma omgaat, een beetje stug en onbeholpen. Maar dit lijkt ze niet erg te vinden. Ze lijkt vooral blij te zijn met gezelschap. Ook deze relatie moet geheim blijven en hoewel hij weet dat er een taboe heerst op hun relatie heeft hij daar maling aan. 

Toch draait het boek vooral om de relatie tussen de twee broers die sinds lange tijd weer onder een dak wonen. Er ontstaat een intieme band. Waar eerst onbegrip heerste in deze relatie komen ze nu steeds dichter tot elkaar. Brian doet er alles aan om een glimlach op Luciens gezicht te toveren en voor het eerst is hij zowat trots op zijn broer. Toch is de relatie tussen de twee nog steeds niet makkelijk vooral omdat wanneer er iets mis gaat met Lucien, Brian de schuld krijgt en zich machteloos voelt.

Robbens stijl in Zomervacht is simpel en bondig wat goed overeen komt met de personages in het boek: simpele, stugge boerenjongens. En zelf Lucien, die niet kan praten, heeft zijn eigen taal.

Zomervacht weet een gevoeligheid naar voren te brengen die niet voor de hand liggend is, maar juist voortkomt uit de oppervlakkigheid van de personages; de mannen in het boek lijken niet goed om te kunnen gaan met hun gevoelens. Zodra ze worden geconfronteerd met moeilijke situaties moeten zij dit dus op hun eigen onhandige manier doen. Met de komst van Lucien wordt Brian gedwongen om met zijn emoties te dealen, en met die van iemand die ze niet kan uiten. Er komt een zorgzame kant in hem naar boven die haaks staat op alles waar hij bekend mee is.

De keerzijde van de oppervlakkigheid van de personages is dat ze geen hoogtepunt bereiken in het verhaal, het boek eindigt dan ook op een vrij anticlimactische manier. Deels past dit bij het leven van de personages maar als lezer is dit jammer.

Toch is het boek is aangrijpend is z’n rauwheid. De personages zijn puur en zonder opsmuk. De scenes en situaties worden beschreven in een rauwe realiteit, van vieze luiers verschonen tot intieme, erotische scenes tussen Brian en Selma die worden omschreven zonder een vorm van schaamte of verbloeming. Zomervacht is vooral een schitterend verhaal over 'misfits' in de samenleving en hoe deze steun vinden aan elkaar. En de tegenstelling van het harde, meedogenloze leven waar op onverwachte manieren geborgenheid en liefde ontstaat. 

Recensie: Zomervacht – Jaap Robben