Recensie: The Dutch Wife RECENSIE

Recensie: The Dutch Wife – Ellen Keith

The Dutch Wife is het aangrijpende debuut van de in Amsterdam wonende Canadese schrijfster Ellen Keith. Haar verhaal focust op de vraag hoe men in de meest erbarmelijke omstandigheden toch kan overleven. Iedereen leest oorlogsverhalen, kijkt films over de Holocaust, ziet oorlogsreportages op TV. Iedereen denkt van zichzelf dat hij tijdens de oorlog de juiste kant had gekozen. Maar wat is de juiste kant? Wat als je leven in de weegschaal ligt? Met dat dilemma worstelt ook Marijke de Graaf. Samen met haar man Theo wordt ze wegens verzetsdaden in 1943 gedeporteerd naar Duitsland. Ze heeft de keuze: langzaam wegkwijnen in een werkkamp of zichzelf prostitueren in Buchenwald. Daar komt net ook Karl Müller aan, SS-officier tegen wil en dank, die af en toe een verzetje nodig heeft en zijn oog laat vallen op de beeldschone Marijke.

Het verhaal van Marijke en Karl wordt afgewisseld met een verhaal dat zich 35 jaar later afspeelt in Argentinië tijdens de esbattementen van de militaire junta. De jonge homoseksueel Luciano wordt opgepakt en vreselijk gefolterd. Hij tracht te overleven, maar wil ook iets betekenen. Afwisselend vertelt Keith het verhaal van drie verschillende figuren in verschrikkelijke omstandigheden. Toch dragen ze allen een geheim met zich mee. Op het einde wordt de niet-evidente link tussen de verhalen duidelijk.

Wat dit boek zo fantastisch maakt, is de karaktertekening. Keith slaagt erin om mensen van vlees en bloed neer te zetten. Hoewel de drie hoofdpersonages alle drie zeer verschillend zijn, worden ze allen gekweld door dezelfde existentiële twijfel. Waarom doe ik wat ik doe en is dit wel moreel verantwoord. De morele scheidingslijn tussen goed en kwaad komt vaak onder spanning te staan in The Dutch Wife. Als lezer reflecteer je voortdurend over hoe jij in dezelfde omstandigheden gereageerd of gehandeld zou hebben. De personages zijn zeker niet zwart-wit, ook Karl Müller lijkt op sommige momenten de wreedheid van zijn handelen te overstijgen.  Zowel Karl Müller als Luciano Wagner worden achtervolgd door de geest van hun vader. Ze doen zo hun best om te voldoen aan het ideaalbeeld dat hun vader over hen heeft, maar beiden falen ze daarin. De drie personages zijn sterke persoonlijkheden die een enorme veerkracht tonen in vreselijke omstandigheden. Keith schuwt ook de ontluisterende scenes niet. De lezer kan zich daarbij even ongemakkelijk voelen, maar ze zijn wel nodig om  de boodschap van hoop die uit het boek spreekt te illustreren.

Met de voortdurende afwisseling tussen de drie verhalen houdt  Keith ook de spanning en vaart in het boek. The Dutch Wife is niet de zoveelste roman over het leven in de kampen, maar toont hoe het overlevingsinstinct de bovenhand krijgt wanneer mensen tot het uiterste worden gedreven. Het is een ode aan het leven en de hoop. Tegelijk tast het boek de grenzen af tussen liefde en afstoting, tussen goed en kwaad, tussen volharding en opgave.

Recensie: The Dutch Wife – Ellen Keith