Recensie: Melmoth RECENSIE

Recensie: Melmoth – Sarah Perry

Helen Franklin leeft als een kluizenaar in Praag. Twintig jaar geleden heeft ze een zonde begaan die ze zichzelf maar niet kan vergeven en om die reden ontzegt ze zich al zo lang alle comfort en plezier. Gelukkig heeft ze wel vriendschap gesloten met Karel Pražan en zijn vrouw Thea. Wanneer ze op een dag een zeer verwarde Karel aantreft en hij haar de legende van Melmoth vertelt, wordt ze gegrepen door het idee dat deze getuige, deze zwarte verschijning, haar ook ziet en dat deze vrouw weet wat ze zoveel jaar geleden heeft gedaan. Om die reden vreest ze dat Melmoth haar zal komen halen, om haar te laten boeten voor haar zonde.

Waar komt de inspiratie voor Melmoth vandaan? In 1820 schreef Charles Maturin het boek Melmoth, the Wanderer. In dit gothic horror boek is Melmoth een man die zijn ziel aan de duivel heeft verkocht om zo 150 jaar langer te kunnen leven. Hij zwerft rond de aarde, in de hoop iemand te vinden die zo wanhopig is, dat hij of zij van plaats wil ruilen.
Sarah Perry heeft Melmoth omgevormd tot een vrouwelijk personage, die ook de wereld rondzwerft en zo getuige is van alle zonden en gruwelijkheden die de mens begaat. De holocaust is een zwarte bladzijde in de geschiedenis en één van de belangrijkste collectieve gruweldaden die ooit begaan zijn, maar ook individuen begaan zonden en ook deze worden gezien. Beide aspecten van schuld komen aan bod in het boek.

Als lezer ervaar je Melmoth ook op die manier. Een zonde hoeft niet iets te zijn wat op het nieuws verschijnt, maar kan erg persoonlijk zijn. Iets waar je al je hele leven voor wegrent, iets wat je eigenlijk het hoofd niet wil bieden, iets waarvan je wilt dat het verdwijnt als je er niet meer aan denkt. Helen Franklin heeft twintig jaar geleden iets heel erg gedaan, maar dat wordt verborgen gehouden voor de lezer tot voorbij de helft van het boek. Ondertussen kijk je mee met Helen naar alle hoeken en nissen, waar ze de zwarte verschijning van Melmoth ziet, die haar in de gaten houdt en waarvan ze vreest dat die haar komt halen. Het gevoel dat je daarbij als lezer krijgt, is er eentje van angst en onzekerheid. Want heb je zelf nooit iets gedaan, waarvoor je nog geen vergiffenis hebt gevraagd? Of waarvoor misschien geen vergiffenis mogelijk is? Helen Franklin wordt verteerd door schuldgevoel en de kennismaking met Melmoth zorgt ervoor dat je als lezer de indruk krijgt dat ze ook haar verstand verliest. Helen is tegelijk breekbaar en afstandelijk, maar ook standvastig en goedaardig. De weinige andere personages spreken tot de verbeelding van de lezer. Ze hebben elk hun eigen functie in het boek en het voelt alsof elke letter telt.

De sfeer in Melmoth is donker en tegelijk verwachtingsvol. Af en toe is de beschrijving van een glimp van Melmoth genoeg om je maag samen te laten knijpen. De kauwen die opduiken zorgen ervoor dat je nog meer uitkijkt naar het moment dat Melmoth verschijnt. Af en toe wordt de spanning wat doorbroken door een vleugje zwartgallige humor en dat geeft de lezer een kleine adempauze.
Toch is de opbouw van het boek, met alle verhalen over Melmoth door de eeuwen heen, verwarrend en doordat Perry het gotische element wil bewaren, is ook de schrijfstijl niet altijd eenvoudig te lezen. Deze twee aspecten zorgen ervoor dat als je niet veel ervaring hebt met Engelstalige lectuur, je misschien beter voor de vertaling van het boek kan kiezen.

Melmoth is een legende waar de actualiteit en de geschiedenis in verwerkt wordt. Er zitten morele dilemma’s in het boek waar je als lezer over kan nadenken, maar je kan deze ook gewoon naast je neerleggen. Perry’s doel om een vrouwelijk monster te creëren dat de lezer altijd zal bijblijven is geslaagd. Na het lezen van dit boek zal de naam Melmoth altijd het beeld oproepen van een in zwarte kleden gehulde figuur die je vanuit de duisternis bekijkt. Toch zorgt de stijl van het boek er wel voor dat ontdekken wie Melmoth is, niet voor iedereen weggelegd zal zijn. Er zit een zekere taaiheid in die voor velen een struikelblok zal vormen tijdens het lezen, maar het is net die taaiheid die ook zorgt voor de geheel eigen kleur van het boek waardoor het zeker boven het maaiveld uit steekt.

Recensie: Melmoth – Sarah Perry