Recensie: Opperduitsland RECENSIE

Recensie: Opperduitsland – Alexander Schimmelbusch

De hoofdpersoon van Opperduitsland is Victor, een succesvolle investeringsbanker in Frankfurt. Enerzijds is hij kritisch over zijn werk en de financiële wereld in het algemeen, anderzijds geniet hij met volle teugen van de rijkdom die hem dat heeft opgeleverd en smijt hij kwistig met geld. Hij rijdt in een dure Porsche, laat een waanzinnig luxe boomhut voor zijn dochtertje bouwen en eet in een van de duurste hotels in Berlijn een van de duurste gerechten. De liefde heeft hij in zijn leven maar beperkt gevonden en hij is niet gelukkig. Op een dag smijt hij een pamflet op papier, een schets van hoe Duitsland er uit zou moeten gaan zien. Zijn studievriend pakt het op, gijzelt het bijna, om er een basismanifest voor een nieuwe politieke partij van te maken.

Je moet houden van de stijl van Opperduitsland, het thema van het boek én de context waarin het zich afspeelt om het boek echt te kunnen waarderen. Dat is bij lang niet alle boeken zo persoonlijk als bij dit boek. Alexander Schimmelbusch gebruikt veel jargon uit de financiële wereld, hem niet onbekend omdat hij zelf ook vijf jaar in deze bubbel heeft geleefd en gewerkt. 

De schrijfstijl van Schimmelbusch is niet heel toegankelijk. Hij schrijft lange zinnen, die zijn opgebouwd uit veel bijzinnen. Vrijwel alles is voorzien van bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden. Je kan hem niet verwijten kort en helder te schrijven. Hij maakt veelvuldig gebruik van vergelijkingen, parallellen en opsommingen. ‘Ook hij was een liefhebber van het eenvoudige, het echte -wilde venkel, grove peper, goeie olijfolie, heerlijk- …’ en ‘… een coole patriot, een charmante oplichter en een innovatieve caféhouder …’.

Opperduitsland is een maatschappijkritische literaire roman, die met name inzoomt op de financiële wereld en zijdelings op de politiek. Het is een satirische roman en dat is er wellicht de oorzaak van dat het soms voelt alsof het er allemaal te dik op ligt. De (te) lange zinnen en vooral de dure woorden die bijna niemand gebruikt en die genoeg lezers niet zullen kennen (zoals ‘maatschappelijke geplogenheden’, ‘structurele precarisering’, ‘literaire cenotafen’) zorgen voor een boek dat geregeld nogal hoogdravend en soms wat brallerig aandoet.

‘De mens was onderhevig aan archaïsche impulsstructuren, onbewuste gedragspatronen, obsessieve dwangen, en, in het geval van de Duitsers door de volkerenmoord op de Joden, aan een epigenetisch dader- of meeloperdom, zodat de idee van zelfstandig handelen in feite niet meer was dan een waanvoorstelling.’ Ondanks de vele verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog en de rol van Duitsland, voelt Opperduitsland soms wat ongemakkelijk. 

Schimmelbusch raffelt het einde van het boek enigszins af. Hij maakt in het laatste hoofdstuk een grote sprong in de tijd, voor hem nodig om het verhaal af te kunnen ronden. Het maakt het er allemaal echter niet toegankelijker op.

De grootste ambitie van Victor is om een roman te schrijven. Als hij de synopsis voorlegt aan een redacteur, krijgt hij te horen dat ‘het aanzienlijke stijlbewustzijn een frappante plotarmoede versluiert.’ Deze mening lijkt van toepassing op dit boek, wat maakt dat de auteur is geslaagd in zijn opzet voor dit boek. Opperduitsland is een boek met een thema en vooral een stijl en benadering waar je van moet houden.

Recensie: Opperduitsland – Alexander Schimmelbusch