Recensie: Arthur, de koning van eens en ooit RECENSIE

Recensie: Arthur, de koning van eens en ooit – T.H. White

T.H. White’s Arthur, de koning van eens en ooit is een samenvoeging en heruitgave van de vier boeken over het legendarisch, mythisch personage Artorius Pendragon (Arthur), die T.H. White ( 1906-1964) vanaf 1937 schreef. Arthur, de koning van eens en ooit bestaat dan ook uit vier delen en kan worden gezien als de meest uitgebreide roman over het leven van Arthur.

T.H. White's hervertelling maakt het verhaal rondom koning Arthur - het ontstaan en uiteenvallen van de ronde tafel, de speurtocht naar de graal, de verboden liefde van Lancelot en Guinevere, de dood van Arthur en de ridders en de ondergang van het koninkrijk t.g.v. verraad en trouweloosheid - zeer goed leesbaar voor de moderne lezer. Het is algemeen geroemd als een meesterwerk.

Het boek begint met een uitgebreide inleiding, waarin veel uitgelegd wordt over het ontstaan van de boeken en over het leven van Terence (Tim) Hanbury White. Dat maakt het hele lijvige verhaal (4 boeken dus eigenlijk) wel makkelijker om te lezen. Achterin is een zeer uitgebreide woordenlijst, waarin de voornamelijk middeleeuwse begrippen goed uitgelegd worden, maar ook namen en uitdrukkingen. De uitgave is een stevig gebonden uitgave van de 4 samengevoegde boeken.

Boek 1 “Het zwaard in de steen” behandelt heel uitgebreid de jeugd en de opvoeding van Arthur. Het verhaal begint in de laatste jaren van het koningschap van Uther Pendragon. Het vertelt hoe het komt dat de jonge prins als wees opgroeit bij zijn pleegvader sir Ector. Arthur wordt in de gaten gehouden en begeleid door de tovenaar Merlijn, die Arthur alles leert wat nodig is om een goede koning te worden. Zo wordt Arthur omgetoverd in verschillende diersoorten om hem allerlei belangrijke levenslessen bij te brengen. Dit deel is nog luchtig en zelfs humoristisch.

In boek 2 “De koningin van lucht en duisternis” maakt de lezer kennis met de 'Orkney-clan', bestaande uit Gawaine en zijn jongere broers, die ook rechten hebben op de troon. Terwijl Arthur zijn rechten moet verdedigen en de opstanden moet onderdrukken, worden de toon en de situatie een stuk duisterder.  Merlijn laat Arthur de kring ridders van de Ronde Tafel opzetten.  Dit om het hoofd te kunnen bieden aan Morgause, halfzuster van Arthur. Zij is een heks en ze zet een val voor Arthur, die ze de dood van haar vader verwijt.

“De slecht gemaakte ridder”, het 3e boek, gaat voornamelijk over de trouwe ridder Lancelot en zijn ‘niet zo trouwe’ geheime verhouding met Arthurs echtgenote, koningin Guinevere. Hij wordt uiteindelijk uitgehuwelijkt aan Elaine en krijgt een zoon Galahad, die als voorspelling meekrijgt dat hij voorbestemd is de heilige graal te vinden.

Het 4e en laatste boek “De kaars in de wind” verbindt de vorige boeken met elkaar.

T.H. White, studeerde literatuur aan de universiteit van Cambridge en het middeleeuwse werk van sir Thomas Malory “Morte d’Arthur” na Malory’s dood in 1485 uitgebracht, was voor menig student een ramp om te lezen. Hij besloot de legende te vertalen en te herschrijven. Via onderzoek naar legenden over deze Keltische mythische koning voegde hij ook veel toe, genoeg om uiteindelijk 4 boeken te schrijven. Vooral het eerste deel over de jeugd van Arthur is een enorme uitbreiding. In het oorspronkelijke “Morte d’Arthur” wordt er over de jeugd amper iets geschreven. De boeken zijn talloze malen herdrukt en nu dan samengevoegd tot Arthur, de koning van eens en ooit.

Alle verhalen; boeken, toneelstukken en films over ‘Koning Arthur’, die wij nu kennen zijn afgeleid van de boeken van T.H. White.  Van de leuke Disney animatiefilm, tot de laatste bioscoopfilm met Charlie Hunnam, die een vrije bewerking heeft, en alles wat in de loop der jaren daar tussen in zit. T.H. White heeft met de reeks “The Once and Future King”, vertaald tot Arthur, koning van eens en ooit, de basis gelegd.  J.K. Rowling zei zelfs dat haar reeks ‘Harry Potter’ geïnspireerd is op de Arthur legende van T.H. White. Dat is toch wel grappig. Jonge Arthur, als voorloper voor Harry Potter.

T.H. White leefde in de vorige eeuw en daardoor is zijn stijl vaak nogal formeel, zoals toen nou eenmaal gebruikelijk was. Jolande van der Klis heeft het mooi vertaald en ongetwijfeld wat gemoderniseerd, maar ze is de stijl trouw gebleven. Je kunt het langdradig vinden, maar ik vind gewoon dat T.H. White heel gedetailleerd schreef, waardoor je als lezer je helemaal in kunt leven in het verhaal. Je zit er middenin en het doet er niet toe dat we bijna allemaal de geschiedenis van koning Arthur en de zijnen goed kennen. Je beleeft het weer alsof het nieuw en onbekend is en drijft mee op de emoties. Een prachtige opbouw van een leven en een koninkrijk, een ideaal, dat door het lot en onvermijdelijke gebeurtenissen uitgroeit tot een tragische geschiedenis, die niet meer in stand te houden is.

Om al het voorgaande krijgt het boek van mij zeker 5 hartjes. Deze modernere, samengevoegde uitgave van T.H. White’s Arthur, de koning van eens en ooit is en blijft voor mij een prachtig uniek en emotioneel verhaal.

Recensie: Arthur, de koning van eens en ooit – T.H. White