Ik blijf hier - Marco Balzano RECENSIE

Recensie: Ik blijf hier - Marco Balzano

Ik blijf hier is de vierde roman van de Italiaanse auteur Marco Balzano. Zijn eerdere romans wonnen verschillende literaire prijzen in Italië, maar met Ik blijf hier brak hij internationaal door. 

Het verhaal gaat over een klein bergdorpje in Zuid-Tirol, het grensgebied van Oostenrijk, Zwitserland en Italië. Balzano heeft de geschiedenis van het ondergelopen bergdorp Curon verweven met het fictieve verhaal van Trina Hauser. Het is een schrijnend betoog over het vechten tegen gezag, de nalatigheid van hen die de verantwoording zouden moeten nemen, en de obsessie om vast te houden aan wat is geweest. 

Als Mussolini begin jaren 20 aan de macht komt, en het fascisme zijn intrede doet, moet Curon zich naar Italiaanse maatstaven buigen. De Duitste taal wordt zelfs verboden. Mussolini wil de bouw van de stuwdam bij Curon hervatten om op deze manier energie op te wekken. Het bergdorp zou hierdoor onder water komen te staan. De plannen komen stil te liggen door de oorlog. De meeste mannen worden opgeroepen voor het leger en het dorp moet in schraalheid zien te overleven. Als de oorlog eindigt, nadert er al weer een nieuwe vijand: Nazi Duitsland. Bijna naadloos lijkt de ene oorlog in de andere over te lopen.

Uiteindelijk is het dorp uitgeput. Vele bewoners zijn gesneuveld, en de jongeren die het overleefd hebben zijn definitief vertrokken. Hoewel de oude boeren hun werk weer proberen op te vatten om het dorp nieuw leven in te blazen, wordt de bouw van de stuwdam alsnog voortgezet.

De onmacht laat Balzano vooral zien aan de hand van het hoofdpersonage Trina, die feitelijk geen zeggenschap over haar eigen leven lijkt te hebben. Ze is onderhevig aan wat er voor haar bepaald wordt. Ze is onderwijzeres, maar door Mussolini’s beleid mag ze haar vakgebied niet onderwijzen. Haar dochtertje Marcia, aan wie ze dit verhaal opdraagt, wordt op tienjarige leeftijd door haar oom en tante meegenomen naar Duitsland, en Trina staat haar man bij in zijn strijd, die duidelijk niet de hare is. Dit alles wordt met een zekere mate van afstand beschreven waardoor Balzano een gelatenheid creëert die niet direct te begrijpen is. Aan de ene kant verwacht je dat Trina vecht voor haar eigen dromen en haar kind, aan de andere kant wordt op pijnlijke wijze duidelijk dat je soms gewoon niets kan doen aan de omstandigheden en mee moet met de stroming waarin je gedwongen wordt. Verder gaan is helaas de enige optie.

Ik blijf hier is in een hele toegankelijke stijl geschreven en wordt verteld vanuit Trina in de eerste persoon. Ze richt zich tot haar dochtertje zonder dat ze zich schuldig maakt aan allerlei emotionele uitspattingen. De lezer wordt daardoor niet gestuurd. Juist doordat de tekst eenvoudig en zonder opsmuk is, is de onmacht invoelbaar. Dat komt ook doordat het verhaal leest alsof het allemaal echt gebeurd is. De auteur heeft grondig research gedaan, waardoor het dorpje maar ook de personages levensecht overkomen. Sommigen hebben echt bestaan, al is hun rol waarschijnlijk iets anders geweest. Toch is het fijn dat ze dankzij Ik blijf hier een stem hebben gekregen. Want tot op heden is alleen nog maar de klokkentoren van Curon zichtbaar bij het meer van Resia. De rest, geschiedenis en al, bevindt zich onder het wateroppervlak. 

Ik blijf hier is een aangrijpend verhaal over je herinneringen opschrijven om ze uiteindelijk weer te laten gaan als de tijd daar is. Het is een verhaal over je verleden loslaten en de durf hebben om door te gaan, of zoals Marco Balzano het zijn hoofdpersonage zo mooi laat zeggen:

Verder gaan, zoals Ma zei, is de enige toegestane richting.

Recensie: Ik blijf hier - Marco Balzano