De jonge Rembrandt - Onno Blom RECENSIE

Recensie: De jonge Rembrandt - Onno Blom

Van de jonge jaren van Rembrandt is weinig bekend. We hebben enkele documenten in het Nederlands archief liggen en we hebben, uiteraard, de werken die hij in zijn jeugd heeft gemaakt. Daarnaast weten we ongeveer waar en wanneer Rembrandt zijn dagen heeft doorgebracht. Onno Blom heeft al deze kennis bijeengebonden in de biografie De jonge Rembrandt. Het gaat over de wereld, het land, de stad, de steeg en het huis waarin Rembrandt in 1606 werd geboren en de eerste vijfentwintig jaar van zijn leven doorbracht. Leiden, met haar jonge universiteit bloeiende lakenhandel… Hoe ontplooide Rembrandt zich van een jonge knul tot een briljante schilder? Werd hij een geniale kunstenaar met dank aan zijn familie, zijn leermeesters, opdrachtgevers, concurrenten, collega's en vrienden? Of was zijn ontwikkeling als kunstenaar een persoonlijk avontuur? En de hamvraag: Hoe werd Rembrandt van Rijn ‘Rembrandt’?

2019: Rembrandtjaar. Heel Holland staat in het teken van de schilder, want in mei jl. was het maar liefst 350 jaar geleden dat Rembrandt overleed. Blom heeft de afgelopen periode veel tijd besteed aan het uitdiepen van Rembrandts leven en het opschrijven ervan. Uiteindelijk is de biografie De jonge Rembrandt uit de drukpersen gekomen. Hoewel Blom het boek verkoopt als biografie, lijkt het er niet op. Aangezien er zo weinig bekend is over de jonge jaren van Rembrandt, heeft Blom veel informatie uit andere naslagwerken gehaald, over bijvoorbeeld Leiden in de gouden eeuw of over kennissen en tijdgenoten van Rembrandt. Doordat het meerendeel over de omgeving en tijd van Rembrandt gaat, blijft de vraag: In hoeverre is De jonge Rembrandt een biografie over de schilder, en niet een informatief boek over Leiden in de zeventiende eeuw?’  

Hoewel de lezer een beetje in een grijs gebied tussen fantasie en waarheid aan het lezen is, kan er wel gezegd worden dat Blom er het beste van heeft gemaakt – met oog op de beperkte hoeveelheid beschikbare informatie over Rembrandt. Doordat Blom veel vertelt vanuit de eerste persoon, met hemzelf als perspectief, ziet de lezer de informatie vooral alsof het daadwerkelijk van Blom afkomstig is. Een voordeel van het ik-perspectief is dat de lezer aan de hand van Blom meegaat op onderzoek. De jonge Rembrandt begint bij Blom, die in de Weddesteeg staat en een beetje triest naar de misplaatste gedenksteen op de gevel van het nieuwe appartementencomplex staat te kijken. De gedenksteen verwijst naar het geboortehuis van Rembrandt. Dit is de startpositie van de gezamenlijke zoektocht naar Rembrandts jeugd.

De jonge Rembrandt is met goede aandacht prima te lezen. Hoewel de pagina’s soms lange zinnen bevatten, wordt de inhoud ervan vaak snel genoeg opgepikt om het te begrijpen. De tekst is voldoende uitdagend om lekker met het boek op de bank de jonge levensjaren van Rembrandt uit te pluizen. Als bonus hiervoor heeft Blom de lezer handvatten gegeven. Achterin de biografie staat de epiloog, waarin Blom in eigen woorden het antwoord op de vraag ‘Hoe werd Rembrandt Rembrandt?’ samenvat. Vervolgens is er ruimte voor de verantwoording, de illustratieverantwoording en het personenregister. Al deze bronnen op een rij ondersteunen de grijze inhoud van De jonge Rembrandt.

Tot slot nog een groot compliment voor het gulle gebruik van illustraties en andere werken van Rembrandt. De jonge Rembrandt staat bomvol kleurrijke werken, wat de lezer ook verwacht, voordat het boek wordt opengeslagen. De werken passen juist bij de inhoud van de desbetreffende hoofdstukken en worden extra duidelijk gemaakt doordat ze allemaal een kloppend onderschrift hebben. De aanwezigheid van de illustraties en schilderijen van de meester is fantastisch, want als ze er niet waren, was De jonge Rembrandt niets.

De jonge Rembrandt staat, zoals verwacht, bomvol kleurrijke beeltenissen. Hoewel Blom het verkoopt als biografie, lijkt het er nauwelijks op. Hij is meer bezig met het beschrijven van de wereld rondom de meester, dan dat hij het leven van hemzelf schetst. Toch heeft Blom zijn best gedaan, want hij moest toch de weinige informatie die hij beschikbaar had over Rembrandt rijmen met de overvloed aan informatie van de zeventiende eeuw. De jonge Rembrandt is voldoende uitdagend om lekker de jonge levensjaren van Rembrandt uit te pluizen.

Recensie: De jonge Rembrandt - Onno Blom