Spion buiten dienst - John Le Carré RECENSIE

Recensie: Spion buiten dienst - John Le Carré

Nat keert terug naar Londen, na jaren als spion voor de Britse geheime dienst gewerkt te hebben in het buitenland. Het is wennen en zoeken naar een goede omgangsvorm met zijn vrouw Prue en zijn dochter Steff, maar het grootste knelpunt zit hem in zijn carrière. Wat moet hij gaan doen als 47-jarige ex-spion? Gelukkig heeft hij nog zijn hobby, badminton, en zeker als er op de club een frisse wind blaast die Ed heet. Toch brengt ook Ed problemen met zich mee.

Het eerste boek van John Le Carré verscheen in 1961, ‘Call for the dead’, en markeerde het begin van een succesvolle carrière. Zeven van zijn boeken zijn ondertussen vertaald naar het witte doek en daar zitten enkele zeer bekende films bij zoals ‘The Constant Gardner’ en ‘Tinker, Tailer, Soldier, Spy’.

Het wordt gezegd dat de hoofdpersonages in de boeken van John Le Carré minder perfect zijn dan de meest bekende literaire spion, James Bond, en dat dit een bewuste keuze is. In Spion buiten dienst is dit zeker ook weer het geval. Nat worstelt met zichzelf, met zijn gezin en met zijn collega’s. Dit maakt van Nat een levensecht en warm personage, eigenlijk niet iets wat je typisch van een spion verwacht. De andere personages blijven net teveel op de vlakte en dat komt mede doordat het er zoveel zijn. Dat is meteen ook een nadeel van dit boek, je moet er aardig het hoofd bij houden om iedereen uit elkaar te houden en hun verhoudingen tegenover elkaar helder voor ogen te hebben. Nu is het in de wereld die Le Carré creëert wel de bedoeling dat je als lezer niet altijd weet wie goed is en wie slecht en is het eigenlijk ook een beetje de bedoeling dat je af en toe verdwaalt. Bedenk dat goed voor je start met lezen, of je denkt dat dit wat voor jou is. Anders lever Spion buiten dienst alleen maar frustratie op en dat is jammer.

John Le Carré schrijft het verhaal in een vertellende ik-persoon en dat geeft het boek een heel eigen sfeer mee. De ‘ik’ in het verhaal, Nat, laat duidelijk merken aan de lezer dat hij al weet hoe het allemaal afloopt en dat hij het verhaal vertelt nadat alle gebeurtenissen zich hebben voltrokken. Er zijn verschillende bijzondere zaken op te merken aan de stijl van Le Carré. Hij springt vaak van de hak op de tak. Daarbij worden de acties van Nat vaak onderbroken door zijn gedachten en die dwalen dan af van de eigenlijke kern van het moment. Het geeft langs de ene kant meer inzicht in het karakter van Nat, maar het levert ook wat vertraging van het verhaal op en dat is niet altijd goed voor de concentratie.
De conversaties in Spion buiten dienst worden beschreven in een echte spreektaal. Aarzelingen, dubbelzinnigheden en andere subtiele elementen die conversaties kunnen kenmerken worden gedeeld met de lezer en vervolgens ook nog eens toegelicht door de vertellende ik. Je krijgt soms het gevoel dat het teveel van het goede is, maar het heeft ook iets geestig. Vaak zit er een soort zwartgallige humor verstopt en je kan de frustraties van Nat soms proeven. Sommige zinnen moeten twee keer worden gelezen om de details helemaal in je op te kunnen nemen.

Spion buiten dienst is een gezapige spionageroman. Geen keiharde actie, maar eerder de strubbelingen van een ex-spion die toch nog iets zijn mouw probeert te toveren. De hedendaagse wereldpolitiek vormt de achtergrond van het verhaal en dat maakt dit boek erg actueel. De zinnen zijn makkelijk leesbaar, maar om alle details van het verhaal goed in je op te nemen moet je goed bij de les blijven. Voor de liefhebbers is dit een must-read, maar voor de rest van de lezers is het advies toch wel ‘bezint eer ge begint’. Er hangt een traagheid en uitgebreidheid over het verhaal heen en dat zorgt er voor dat je het boek toch makkelijk weglegt. Het is een vrij oppervlakkig verhaal waarbij niet altijd de tijd wordt genomen om alles duidelijk te maken. Toch roept het lezen van dit boek een soort melancholie op en zitten er veel subtiele grapjes in verwerkt.

Recensie: Spion buiten dienst - John Le Carré