Atlas van een bezette stad - Bianca Stigter RECENSIE

Recensie: Atlas van een bezette stad - Bianca Stigter

Hoewel Amsterdam bekende plekken kent die onlosmakelijk verbonden zijn met de Tweede Wereldoorlog, zijn er nog talloze verstopte dingen te vinden die je tijdens een wandeling door de stad zou kunnen tegenkomen. Niet alleen het Achterhuis is gebrandmerkt door deze zwarte periode, ook straatnamen en oude panden geven een verkapte herinnering aan de oorlog. Dat restaurantje waar je zo graag eet, had misschien wel een heel belangrijk doel tijdens 1940-1945. Atlas van een bezette stad laat je op een indringende manier kennismaken met onze hoofdstad, ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Bianca Stigter heeft zich laten inspireren door Bezette Stad, de vorige editie van dit boek, en een zweefverhaal over een ondergedoken muzikant in de straat waar zij nu woont.

Natuurlijk is niet alles omschreven, dat zou onmogelijk zijn. Toch geven de ruim 500 pagina's een zeer compleet beeld. Atlas van een bezette stad is onderverdeeld in twee delen. Het eerste deel gaat terug naar de oorlogsjaren en bespreekt de geschiedenis van Amsterdam. Feiten worden vrijwel direct verrijkt met voorbeelden, wat tot gevolg heeft dat de materie niet alleen interessant is, maar ook behoorlijk indringend. De voorbeelden laten de tekst tot leven komen en het besef wat mensen in deze afschuwelijke periode hebben moeten doorstaan, komt hard binnen. Een uitstekend voorbeeld hiervan is de vernoeming van de anjer die prins Bernhard altijd in zijn knoopsgat droeg. De Duitsers werden verrast door de saamhorigheid die deze bloem gaf en als gevolg van hun schrik molesteerden ze op een avond na een bekende mars door de stad alle mensen die een anjer in hun knoopsgat hadden. 

Bijzonder mooi omschreven is het stuk waarin de gevolgen van schaarste kenbaar wordt beschreven. Met korte en duidelijke zinnen toont het dat Amsterdam vanaf september 1944 in verval raakte. Dat het uitvallen van stroom slechts het begin van een enorme aftakeling was. 'Het uitvallen van bijna alle voorzieningen die in een stad gewoon zijn, had gevolgen tot in vergeten details.', aldus Stigter.

Het tweede deel van Atlas van een bezette stad steekt heel anders in elkaar; het geeft een overzicht waar sporen van de oorlog te vinden zijn, gerangschikt per stadsdeel. Er is een onderverdeling te vinden tussen Centrum, Noord, West, Zuid en Oost. Elk stadsdeel begint haar vertelling met een plattegrond waarop de postcodeverdeling te zien is. Elke postcode wordt vertaald naar de wijk en geeft een opsomming met adressen en huisnummers. Bekendere plaatsen worden aangeduid met de naam die in de volksmond bekend is. Denk hierbij aan 'Jodenbuurt' (1011), Centraal Station (1012) of het Museumplein (1071). De oranje benamingen worden vergezeld door korte teksten. Hoewel deze teksten beknopt zijn, zijn ze rijk aan informatie. De teksten worden gesierd door prachtige foto's. Plaatsen waarvan in het boek een afbeelding te vinden is, zijn gemarkeerd en hierdoor gemakkelijk terug te vinden. Aan bekendere plaatsen worden sub-hoofdstukken gewijd die pronken met hele pagina's aan foto's. 

Als cadeautje sluit het boek af met een kort hoofdstuk over de verandering van bepaalde straatnamen. Het geeft een verklaring waarom er voor andere namen is gekozen en hoewel het slechts een gering aantal letters bevat, is het absoluut de moeite waard om het te lezen.

Atlas van een bezette stad is niet alleen een prachtig naslagwerk, maar nodigt ook uit om in Amsterdam op ontdekkingstocht te gaan. Het is jammer dat het boek zo zwaar is omdat dat een belemmering tijdens een wandeling zal opleveren. Gelukkig leven we in een moderne tijd en kunnen hulpmiddelen als foto's en screenshots je nog steeds meenemen in deze tocht naar het verleden. Het is een boek dat na het lezen nog steeds aantrekkingskracht blijft houden. Je moet er de tijd voor nemen en dat gaat het beste als je de informatie in meerdere keren tot je neemt. Waarschijnlijk zal elke nieuwe leesbeurt een schat aan nieuwe openbaringen leveren.  Door het specifieke onderwerp zal het helaas niet iedereen weten te trekken. Eigenlijk zonde, want er wordt een pracht aan geschiedenis over onze eigen hoofdstad blootgegeven. Hierdoor is het is een absolute aanrader voor een ieder die nieuwsgierig is naar het verleden van onze stad Amsterdam.

Recensie: Atlas van een bezette stad - Bianca Stigter