De appelboom - Christian Berkel RECENSIE

Recensie: De appelboom - Christian Berkel

Christian Berkel is één van Duitslands topacteurs. Naast Europese successen, speelde hij onder andere ook mee in de Hollywood-blockbusters Valkyrie en Inglorious Bastards. De appelboom is zijn debuut als schrijver en is een semi-autobiografische roman. In het boek verhaalt hij zijn familiegeschiedenis van de 20e eeuw. Er wordt vooral gefocust op de levensloop van zijn ouders die getekend werd door de Tweede Wereldoorlog. De stof van het verhaal haalde hij uit gesprekken met zijn dementerende en stervende moeder, die hij verifieerde door heel veel opzoekingswerk.

De appelboom vertelt het verhaal van de 17-jarige Otto en de 13-jarige Sala. Hij komt uit een armtierig arbeidersgezin dat moet vechten om te overleven en geteisterd wordt door alcohol, prostitutie en geldnood. Zij komt uit het betere Berlijnse milieu, maar heeft een joodse moeder. Het lot brengt hen bij elkaar en het is liefde op het eerste gezicht. De Tweede Wereldoorlog gooit echter roet in de prille liefdesrelatie. Otto wordt naar het front gestuurd, Sala gaat op de vlucht omwille van haar roots. Wat volgt is een aangrijpend en schrijnend verhaal van vluchten, onderduiken, concentratiekampen, vallen en weer opstaan. Pas meer dan tien jaar na de oorlog kruisen hun paden elkaar weer.

Berkel probeert met deze roman een ode te brengen aan zijn moeder, die ondanks alles, de kracht had om de tegenslagen het hoofd te bieden en telkens uit hopeloze situaties terug te komen en te overleven. Daarin ligt ook de sterkte en de kracht van deze roman. Het is voor Sala een voortdurende zoektocht naar haar eigen identiteit en haar plaats op deze wereld. Berkel schrijft dit vanuit een grote eerbied voor zijn moeder, maar met oog voor de kleine kantjes. Het waarheidsgehalte is natuurlijk zeer hoog, maar daardoor vergeet de auteur soms dat hij een boek aan het schrijven is. Zijn debuut is zeer verdienstelijk, maar mist een beetje consequentie in de opbouw en de schrijfstijl. Het voortdurende verspringen van perspectief maakt het voor de lezer moeilijk om volgen, vooral in de eerste helft van het verhaal. In het tweede deel blijven enkel Sala en Otto over, en dat maakt het makkelijker om volgen. Ook in de schrijfstijl is Berkel niet standvastig: sommige hoofdstukken zijn zeer beschrijvend, met lange en ingewikkelde zinnen, in andere stukken zijn de zinnen zo kort dat het ook onduidelijk is. In het eerste deel van het boek dient de lezer vaak terug te grijpen en te herlezen voor duidelijk is wie aan het woord is, dat maakt het minder aangenaam en is vaak verwarrend, en Berkel verliest daar zijn publiek. Het lijkt alsof hij daarna de rust heeft gevonden om het verhaal van zijn ouders en grootouders sereen af te ronden.

De appelboom is een veelbelovend debuut met een sterk plot en mooi relaas van een tumultueuze familiegeschiedenis als basis. Berkel heeft zeker verteltalent, maar moet nog wat schaven aan zijn stijl en daarbij zeker altijd zijn publiek voor ogen houden.

Recensie: De appelboom - Christian Berkel