De schemering en de dageraad - Ken Follett RECENSIE

Recensie: De schemering en de dageraad - Ken Follett

Inktzwart gezag in Engeland eind 10e eeuw

Ken Follett (1949) is op z’n best in De schemering en de dageraad. Toch zijn er redenen genoeg om de laatste jaren van de 10e en de eerste jaren van de 11e eeuw in Engeland inktzwart te noemen als het om het wereldlijk en kerkelijk gezag gaat. Het “Houd jij ze dom dan houd ik ze arm” bereikt hier een dieptepunt. Gepersonifieerd in drie broers, die onder meer als bisschop en graaf door de ondergrens zakken wat betreft bestialiteit.

Follett voert de lezer erlangs door de focus te richten op Edgar, een ongeletterde ambachtsman en Ragna, de dochter van een Normandische graaf. Hun pure liefde krijgt geen kans om op te bloeien gedurende het schrikbewind. Beide moeten de diepste vernederingen ondergaan. Ze zien links en rechts mensen wegvallen die op gruwelijke wijze worden vermoord. In dit boek spint Follett machtswellust tot in details uit. Daarbij deinzen de drie broers er niet voor terug om elkaar naar het leven te staan wanneer dat eigen positie kan versterken. Gevoelloze bandieten die een tien met griffel verdienen als het om het krenken van de medemens.

De ware betekenis van eerbaarheid moet nog worden uitgevonden. De positie van een vrouw is die van de volstrekt ondergeschikte. In De schemering en de dageraad rijgen de voorbeelden ervan zich aaneen. Om over het wezen van slaven en slavinnen het zwijgen maar te doen. Follett voert het zó indringend op dat je als lezer de neiging bekruipt om na de zoveelste wandaad en de volstrekte onmacht de mouwen op te stropen..

Je doet het niet omdat je op de volgende bladzijde de ommekeer verwacht en vooral ook omdat het zo onderhoudend is geschreven. Met een ruime mate van platvloersheid die past bij de situaties. Je wacht op het moment dat gerechtigheid zegeviert. Het heeft er alles van weg dat de kans erop niet groter is dan dat een koe een ei legt. De opwinding erover maakt zich van je meester. Je fysieke omgeving vervaagt; Follett grijpt je naar de strot, maakt je los van dat wat zich in de direct omgeving afspeelt.

De spanning die zich in deze vuistdikke epos ophoopt verdwijnt pas op de laatste bladzijden. Het open eind doet veronderstellen dat er na dit laatste boek van een vierluik meer uit de pen van deze bestsellerauteur zal vloeien. De inkijk in het leven van toen is fascinerend. De absurditeit van de voorvallen zit ‘m toch vooral in het onvermogen om ons los te maken van anachronisme. De beschaving schreed voort, maar je kunt je afvragen of die verknechting van de vroege Middeleeuwen en de individuele onbalans zoveel beters heeft losgemaakt bij de mondiger mens. Een episch verhaal van een ras verteller, die zijn kennis van deze periode paart aan gedegen bronnenonderzoek en het vervolgens weergaloos uitschrijft. Dit vierde deel van de Kingsbride-saga smaakt naar meer.

Recensie: De schemering en de dageraad - Ken Follett