Mrs. Degas - Arthur Japin RECENSIE

Recensie: Mrs. Degas - Arthur Japin

Het verhaal dat de lezer gepresenteerd krijgt met Mrs. Degas is boeiend en spannend; het einde weet zelfs te ontroeren.

Arthur Japin vindt steeds weer een onderwerp waarmee hij zijn lezers uren aangenaam leesplezier geeft en hun kennis verrijkt. Dat deed hij in eerdere romans, zoals Kolja, Een schitterend gebrek en De zwarte met het witte hart. Voordat hij tot schrijven overgaat, doet hij gedegen onderzoek naar zijn onderwerp.

Vaak zijn die zó gekozen dat ze een nostalgische sfeer oproepen. Zo ook in Mrs. Degas. Er wordt een blik geworpen op het Parijs van 1912; het middengedeelte van het boek speelt zich af in Louisiana, met zijn katoenindustrie en de nasleep van de Amerikaanse Burgeroorlog. Natuurlijk gaat de meeste aandacht uit naar de familie van Degas. Edgar heeft zijn familie lang niet gezien en op uitnodiging van zijn broer René voegt hij zich bij zijn broers en hun families in New Orleans. Van 1872 tot 1873 verblijft hij in het gezin van René en diens vrouw Estelle met hun jonge kinderen. Estelle is dan, net dertig jaar, al blind, maar weigert zich te gedragen als een blinde, iets waar Edgar scherp op let. Immers, ook bij hem zijn de eerste tekenen van blindheid aanwezig. Het is vooral in de familiekring, dat Arthur Japin met verve het impressionisme aan bod laat komen, de stroming waarvan Edgar Degas een belangrijke vertegenwoordiger is. Wanneer Edgar zijn geliefde nicht Estelle, de vrouw van zijn broer René, bloemen in een vaas ziet schikken en geroerd door haar woorden naar zijn schetsboek grijpt, voel je dat Japin geïnspireerd is door een schilderij van Degas, net zoals bij de beschrijving van de katoenfirma van de familie, en van de dronken vrouw in een drankgelegenheid. Het is zeker de moeite waard om op internet de schilderijen te bekijken van Edgar Degas, voor of na het lezen van deze roman.

Door een ellendige gebeurtenis komt er een abrupt einde aan Edgars verblijf bij zijn familie. Vol wrok keert hij terug naar Parijs, waar hij van een zachtaardig iemand verandert in een norse man. Eenmaal blind geworden legt hij zich toe op beeldhouwen: bezeten probeert hij het gezicht van zijn geliefde Estelle te vangen in was. Zo treft het ik-personage de oude man aan in zijn huis dat meer schilderijen en prenten bevat dan een willekeurig museum.

Mrs. Degas begint in het ‘heden’ van Parijs in 1912, waar de ik-vertelster, een niet bij naam genoemde vrouw de schilder helpt bij zijn op handen zijnde verhuizing. Door niet een chronologische volgorde aan te houden creëert de schrijver meteen spanning: waarom is de man verbitterd? Wie is de ik-vertelster? Aan wie brengt zij verslag uit van haar werkzaamheden? Vragen waarop de lezer veel later antwoord krijgt. In tien verslagen zien we door terugblikken hoe Edgar liefde opvatte voor Estelle, haar ‘kwijtraakte’ aan zijn broer, en we zijn getuige van de levendige gesprekken tussen de onbekende vrouw en de schilder. Na het middengedeelte dat als een soort brug fungeert tussen de twee delen Parijs, schuiven heden en verleden vanzelf in elkaar. De opgebouwde spanning krijgt in het derde deel een mooie climax, de lezer krijgt antwoord op zijn vragen en raakt ongetwijfeld bij dit einde ontroerd.

De schrijfstijl is mooi en verzorgd; het lijkt erop dat Japin het impressionisme in zijn woorden heeft willen ‘vangen’. Geen té gedetailleerde beschrijvingen. Het is alsof hij zijn woorden met een zekere vluchtigheid neerpent, zoals Edgar Degas met vage lijnen zijn eerste indruk weergaf en later inkleurde: ‘Zij [Estelle] spreidde een krant over de keukentafel en kwam boontjes bij hem zitten doppen. (…) De nabijheid van zijn nicht stemde Edgar vrolijk, evenals dat huiselijke ritme van het ge-dop-dop-plons. Ergens die middag maakte hij in zijn cahier een snelle schets van haar: ellebogen op tafel, polsen steunend op de pannenrand, mesje in de ene, toef boontjes in de andere hand.’

Het boeiende onderwerp, de sympathieke hoofdpersonages, de prettige afwisseling tussen Parijs en Louisiana, tussen heden en verleden, tussen een ik- en alwetende verteller, de verzorgde schrijfstijl van Arthur Japin zorgen ervoor dat Mrs. Degas bij een groot publiek in de smaak zal vallen!

Recensie: Mrs. Degas - Arthur Japin