Ik, alleen - Sophie Zijlstra RECENSIE

Recensie: Ik, alleen - Sophie Zijlstra

Een echt koningsdrama

Geschiedenis was nooit mijn favoriete vak op de middelbare school. Begrijpen en onthouden hoe al die jaartallen, gebeurtenissen en kenmerkende aspecten verband houden met elkaar was niet aan mij besteed. Om die reden ben ik veelal weggebleven van de historische romans, maar dat bleek lang niet altijd terecht te zijn. Een historische roman biedt een auteur namelijk de ruimte om de geschiedenis wat op te leuken en op een begrijpelijke en fijne manier te beschrijven. Toen ik dit boek mocht gaan recenseren, keek ik er daadwerkelijk naar uit om meer te weten te komen over ons koningshuis en de geschiedenis daarvan. Ik was benieuwd naar wat ik had gemist door de historische romans al die jaren links te laten liggen. Misschien waren mijn verwachtingen hierdoor wat te hoog, want het is Sophie Zijlstra met haar boek Ik, alleen helaas toch niet gelukt om me voor zich te winnen.

Het wat dunne plot is een belangrijke oorzaak hiervan. In Ik, alleen beschrijft Sophie Zijlstra de laatste periode van het koningschap van Willem I. Het verhaal speelt zich af in 1840 en er is een voorstel gedaan om drie nieuwe artikelen toe te voegen aan de Grondwet. Deze nieuwe artikelen houden in dat de koning zijn macht moet delen met de regering en niet langer kan regeren als absoluut vorst. Koning Willem I kan zich niet met deze nieuwe wetten verenigen. Zijn zoon ‘Guillot’, de Prins van Oranje, grijpt deze mogelijkheid aan om hem van de troon te stoten en probeert de kroon voor zichzelf op te eisen. Ondertussen kan de koning eigenlijk maar aan één iemand denken: de hofdame van zijn recentelijk overleden vrouw, gravin Henriëtte d'Oultremont. Hij wil graag met haar trouwen, maar zijn kinderen en het volk zijn het er niet mee eens. Ofwel hij moet zijn koninkrijk opgeven, ofwel hij kan niet trouwen met de liefde van zijn leven. Het blijkt een onmogelijk dilemma dat de koning gedurende het hele boek bezighoudt. Hoewel het interessant is om een inkijkje te krijgen in het hoofd van koning Willem I en te lezen over zijn problemen en overwegingen, is het niet voldoende om een heel boek mee te vullen.

Wellicht heeft Sophie Zijlstra dit dilemma als uitgangspunt genomen voor haar roman, om naast de onvermijdelijke politieke inslag ook een romantische noot te kunnen raken. Begrijpelijk, maar niet heel effectief. De koning is namelijk het enige personage wat wordt uitgediept in dit boek, de rest blijft aan de oppervlakte drijven. De geliefde van de koning, Henriëtte, komt zelfs geen enkele keer aan het woord. De koning schrijft haar telkens brieven (wat uiteindelijk één lange brief blijkt te zijn), waarin hij haar vurig de liefde verklaart en zijn ziel en zaligheid blootlegt, maar deze worden nooit beantwoord. Hierdoor ga je als lezer twijfelen aan de echtheid van de liefde. Is zij wel net zo verliefd op de koning als hij op haar, of heeft hij dit scenario misschien volledig verzonnen? Zijlstra gebruikt deze brieven ook om uit te wijden over de liefdesgeschiedenis van koning Willem I, maar deze informatie voelt af en toe willekeurig – waarom zou de koning de intieme details van zijn vorige relaties aan zijn nieuwe geliefde willen vertellen? De andere personen die ten tonele verschijnen, zoals zijn zoon Guillot, die koning Willem II wordt, minister van Justitie Cornelis Felix van Maanen, ‘Fix’ genoemd door de koning, en professor Thorbecke, spelen hoofdzakelijk in de politieke context een rol. Allen geven ze advies aan de koning om de huidige stand van zaken in het land te verbeteren, natuurlijk met hun eigenbelang in het achterhoofd. Deze paar gesprekken zijn echter niet voldoende om de personages écht vorm te geven en goed uit de verf te laten komen.

Wat verder de leesbaarheid van deze historische roman niet ten goede komt, is dat de hoofdpersoon een koning is. Dat klinkt misschien vreemd, maar dit heeft tot gevolg dat alle gedachtes en gesprekken in een ‘koninklijke toon’ zijn geschreven en dit voelt onnatuurlijk. In de Vermelding heeft Zijlstra aangegeven dat ze, om de leesbaarheid te vergroten, ervoor heeft gekozen de koning ‘ik’ en ‘mij’ te laten zeggen, waar hij eigenlijk consequent ‘Wij’ en ‘Ons’ gebruikte. Hoewel dit een goede keus is geweest, is het niet toereikend om de gecreëerde afstand te overbruggen. Dat er verder weinig gebeurt in het verhaal en de beschrijvingen van de omgeving, gedachtes en situaties daarnaast vaak te langdradig zijn, maakt dit boek bij vlagen simpelweg erg saai.

Op de achterflap staat dat dit boek ‘een koningsdrama’ is, en hier ben ik het volkomen mee eens – al is het in een iets andere betekenis. Ik, alleen is het eerste deel van een drieluik over het Hollandse koningshuis en de monarchie onder de koningen Willem I, II en III, maar ik vrees dat ik het tweede en derde deel aan mij voorbij laat gaan. Net als het genre historische romans.

Recensie: Ik, alleen - Sophie Zijlstra