Phineas' feest - Sophie Tak RECENSIE

Recensie: Phineas' feest - Sophie Tak

In een interview met Bas Klaassen van het blad De Stentor vertelt Sophie Tak dat zij vijf jaar lang geschaafd heeft aan de roman Phineas' feest. Dat zij wel acht versies geschreven heeft voordat zij tevreden was. Haar volharding en kritische blik hebben een romandebuut opgeleverd dat staat als een huis, dat klopt van welke kant je het ook bekijkt. Vrijwel onmiddellijk nadat Phineas' feest uitkwam, verscheen al een tweede druk. Dat is niet verwonderlijk, want Sophie Tak schrijft in een zeer toegankelijke stijl.

Aanvankelijk lijkt het alsof je midden in een verhaal gedropt wordt, maar al snel heb je in de gaten dat het moment waarop het verhaal begint, weloverwogen gekozen is: een paar dagen voor het kraamfeest ter ere van Phineas.

Het boek heeft een heldere structuur: vijf verhaallijnen in vijf aparte hoofdstukken. Iedere verhaallijn heeft een gezinslid vanuit wiens perspectief we kennis maken met de andere gezinsleden. Het is misschien niet toevallig dat de eerste verhaallijn vader Hilmar als onderwerp heeft, de volgende drie verhaallijnen de kinderen in de volgorde waarin zij geboren zijn: Adelien, Johannes, Lea (de moeder van baby Phineas). Moeder Tanneke sluit de ring: de ouders met in hun midden de kinderen. Johannes, het gewraakte kind, om wie het hele verhaal draait als spil in het midden. In alle vijf verhaallijnen van Phineas' feest wordt door terugblikken duidelijk waarom het personage zich vlak voor het kraamfeest in zijn of haar huidige situatie zit. Johannes die binnen dit gezin het meest last heeft van gedragsproblemen, wordt door de anderen steeds als oorzaak of op zijn minst als aanleiding hiervoor gezien.

Vader Hilmar koos voor een kluizenaarsbestaan, om te voorkomen dat hij zichzelf zou blijven beschouwen als slachtoffer 'van de ramp die zijn gezin was. Als een drol die doorgespoeld wordt, zo had hij zich gevoeld.'

Oudste dochter Adelien, de wetenschapper, is net als haar vader, een rustig type: 'zo groeiden broer en zus naast elkaar op, zij schouderophalend om zijn drukte, hij woedend vanwege al het vermeende onrecht dat hem werd aangedaan.'

De schrijfstijl die Sophie Tak hanteert in de eerste twee verhaallijnen, kun je omschrijven met termen als 'rustig', 'evenwichtig' en verfraaid met mooie, originele beeldspraak. Maar wanneer Johannes, de aan lager wal geraakte zwerver, aan bod komt, schiet de schrijfstijl alle kanten op als een ongeleid projectiel. Als lezer word je zodoende meegesleurd in de gedachten van Johannes, je komt in de maalstroom van zijn gevoelens terecht, en dat werkt wel hartslagverhogend; de vaart in die verhaallijn lijkt niet te stuiten.

Vlak voor het kraamfeest en ruim twintig jaar na zijn vertrek verovert Johannes een logeerbed bij zijn jongste zus Lea die haar geluk dacht te vinden in het krijgen van veel kinderen. Ook hier is de stijl 'gejaagder'. In deze verhaallijn bereidt de schrijfster de lezer voor op een ontknoping die toch nog als een mokerslag aankomt. Johannes, paranoïde reagerend op alles wat vliegt, leest stiekem in het 'vogelschriftje' van Lea hoe het er aan toe gaat in het nest van de schoenbekooievaar. Op dat moment denkt hij te weten welke rol zijn moeder in zijn verpeste leven heeft gespeeld.

In het hoofdstuk van moeder Tanneke worden de verhaallijnen samengevoegd.

De vijf gezinsleden van de ontwrichte familie bij elkaar; het perfect georganiseerde feest voor Phineas blijkt de perfecte setting voor een apokalyptisch slotstuk!

Door een open einde aan de roman te laten biedt de schrijfster de lezer alle gelegenheid om zelf verder te mijmeren over de gebeurtenissen, een eigen einde aan het verhaal te breien en zo nog lang met het verhaal te blijven rondlopen in gedachten. Want dat is deze roman meer dan waard, door de mooie, aan situaties en personen aangepaste schrijfstijl, de vlotte, natuurlijke dialogen, de levensechte personages én de erin verwerkte thema's.

Sophie Tak heeft met Phineas' feest een pracht van een debuutroman geschreven. Hopelijk laat zij de lezer niet vijf jaar op een opvolger wachten.

Recensie: Phineas' feest - Sophie Tak