De jongen uit de Kaiserhofstrasse - Valentin Senger RECENSIE

Recensie: De jongen uit de Kaiserhofstrasse - Valentin Senger

De wonderbaarlijke overleving van een Joods gezin in Frankfurt tijdens de Tweede Wereldoorlog

De jongen uit de Kaiserhofstrasse is het verhaal van de Joodse familie Senger die de Tweede Wereldoorlog op wonderbaarlijke wijze overleeft. Je kunt niet eens zeggen dat ze de nazi’s uit handen blijven, want veelvuldig wordt de jonge Valentin Senger (1918-1997) betrapt en aan intensief kruisverhoor onderworpen. Hij moet een hele school engeltjes op zijn schouders hebben gehad om daar ongeschonden uit te komen. Nou ja, als je  fysiek ongemak en veel meer nog de  geestelijke ontwrichting door het ontkennen van het Jood zijn laat voor wat het is.

Joods, communistisch en onzorgvuldig. Dat maakt je volstrekt kansloos tijdens de naziterreur, waarbij de minste geringste verdenking je linea recta naar de strop leidt. Valentin Senger zit zelf vol onbegrip als hij laren later de wederwaardigheden optekent. Het ‘hoe is ’t mogelijk’ zal de lezer  met grote regelmaat in de gedachten schieten. Een aangrijpend epos over het voortdurend jezelf verloochenen om uit handen van verziekte heersers te blijven. Dat speelt zich af in een volkse buurt, waar iedereen van ieders handelen afweet.

Senger beschrijft met vlotte pen de vernederingen die aan het Jood zijn kleven. De besnijdenis die hem keer op keer in gevaar brengt, niet in de laatste plaats bij de keuring voor militaire dienst.  De geestelijke nood die een puber bekruipt als hij ervaart hoe priesters vallen voor het kwaad. De lezer ervaart de verschrikkingen van de Kristalnacht pas echt als die van  binnenuit tot hem komen.   Dat geldt ook voor de angsten die bombardementen teweeg brengen. Mensen met tegengestelde opvattingen zitten rug aan rug in een volgepropte kelder, maar komen geen centimeter tot elkaar….

De jongen uit de Kaiserhofstrasse is confronterend in die zin dat na de zeef van het eigen hachje weinig echte helden overblijven. Maar ook laat Senger doorklinken dat waarachtige liefde vastgeroeste opvattingen omver werpt. Bovenal krijg je een idee van de worsteling die een modale volksbuurt voert in als ze wordt geknecht door fascisme. De auteur  laat je proeven wat twaalf jaar van onderdrukking en vernedering met mensen doet. Mensonwaardigheid binnen je gedachtegoed brengt.

De wijze waarop Senger op opschrijft leent zich bij uitstek voor verfilming en dat is dan ook prompt gebeurd. In Duitsland werd De jongen uit de Kaiserhofstrasse een bestseller. Dat heeft ook te maken met het feit dat de noden van het Duitsevolk zijn meegewogen. Wat vijf jaar de wereld in een wurggreep hield daalde aan het eind van de oorlog op het volk-van-de-agressor neer. Kort, maar niet minder hevig. De onzin van oorlog ten voeten uit. Senger ziet na de oorlog zijn hang naar het communisme vermorzeld onder de tanks die Hongarije  binnen rijden. Aandoenlijk het 36 jaar wachten op staatsburgerschap van een land dat de Joodse populatie decimeerde. Maar eerst en vooral blijft het beschrijven bij van het lijden dat gepaard gaat met het wegstoppen van je eigen identiteit gedurende meer dan de helft van het leven.

Recensie: De jongen uit de Kaiserhofstrasse - Valentin Senger