Bittere tijden - Mario Vargas Llosa RECENSIE

Recensie: Bittere tijden - Mario Vargas Llosa

Bittere tijden: imponerende roman over het grote vergis van Amerika in Guatemala 1954

De waanideeën van het Amerika onder Eisenhower over het afglijden naar het communisme in Guatemala laten hun sporen na. Maria Vergas Llosa (1936) stelt het aan de kaak in Bittere Tijden, een realistische roman waarin hij zijn faam als schrijver en als kenner van het continent Zuid-Amerika nogmaals onder bewijs stelt.

Tijdens de regering van Jacobo Gúzman Arbenz laten de Amerikanen zich om de tuin leiden door gedachte dat deze het land in de armen van Rusland drijft. Een president die juist door zijn landbouwhervorming de Indiaanse boeren – ze vormen een meerderheid – uit hun slavernij haalt. Dat is tegen de zin van een machtige organisatie als United Fruit waarin Amerika grote belangen heeft.

De grootgrondbezitters slagen er op geraffineerde wijze in om Eisenhower en zijn regering voor hun belangen te winnen. Exit Arbenz, de poort open voor de bruut Carlos Castillo Armas en zijn  liberacionistas. De aftrap voor bloedige onderdrukking van een onmachtig volk.

Llosa maakt helder dat het leger in Zuid-Amerika een grote machtsfactor is. Een strateeg als Che Guevara trok er lering uit met het onthoofden van e de legerleiding in Cuba om zo zijn revolutie echte kansen te bieden. Met behulp van, oh ironie, de Sovjet-Unie. De dwaling van Amerika in de Koude Oorlog bracht degenen aan de macht waarvoor Amerika in 1954 koudwatervrees koesterde. Het houdt tot op de dag van vandaag een heel continent in een stalen greep en de democratie buiten de deur.

Bittere Tijden is een meeslepend verhaal, waarvoor feitenkennis en het invoelen van de Peruaanse meester schrijver de basis vormen. Hij hangt het op aan personages die centraal of aan de zijvleugels hun invloed hebben. Het voert je mee in hun tragedies waarop geen rem staat die de Rooms Katholieke kerk zou hebben moeten intrappen. Een roman waarin beeldschone vrouwen de gewelddadige militaire heersers doen smelten als slappe was en hen in de door haar gewenste richting manoeuvreren. De ongekroonde Miss Guatemala bijvoorbeeld. Zij en andere hoofdrolspelers in Bittere Tijden krijgen boeiende karakters mee, die je op het puntje van de stoel laten zitten.

De grote verwevenheid met de Dominicaanse Republiek komt aan het daglicht. Voortdurende spanning, een kijk in de keuken met als hoogtepunt de verklaring van een opstand binnen de Militaire Academie, die maar zo de geschiedenis een andere wending had kunnen geven. Zo nu en dan duikt het fenomeen Rozenkruisers op , een spiritueel en cultureel fenomeen dat dateert uit de 17e eeuw. Het in stilte verzamelen van kennis dat conflicteert met het wapengekletter van midden 20ste eeuw.

Voor wie eerder Het feest van de Bok las is Bittere Tijden een feest van herkenning. Een nieuwe proeve van bekwaamheid die al in 2010 Mario Vargas Llosa de Nobelprijs voor Literatuur opleverde.

Recensie: Bittere tijden - Mario Vargas Llosa