Het kille oog van de hemel - Christine Dwyer Hickey RECENSIE

Recensie: Het kille oog van de hemel - Christine Dwyer Hickey

De laatste trein uit Ligurië is de enige andere roman van de Ierse Christine Dwyer Hickey die in het Nederlands is vertaald. Nochtans heeft de schrijfster in eigen land al elf succesvolle romans op haar naam. Dat Het kille oog van de hemel pas nu in het Nederlands verschijnt, is op zijn minst vreemd te noemen, daar de roman in 2013 Irish novel of the year was en overladen werd met tal van literaire prijzen.

Het kille oog van de hemel schetst het levensverhaal van Farley, een gewone man in een gewone wijk in Dublin. Aan het begin van het boek heeft de oude Farley een beroerte gekregen en ligt hij hulpeloos in de badkamer, gekromd rond de wc-pot, ‘bij het schijnsel van de lantaarnpaal buiten, die bij hem naar binnenkijkt als het kille oog van de hemel’. Van dan af kijkt de lezer ook binnen in het leven van Farley. Hij blikt terug op de verschillende periodes in zijn leven telkens met tijdssprongen van tien jaar, tussen 2010 en 1940. Het is een bizarre structuur, maar toch creërt die een zekere spanning. De lezer wordt telkens eerst geconfronteerd met de gevolgen en dan pas ontdekt hij de gebeurtenissen die ertoe geleid hebben.  Zo leren we over de vroege dood aan een slepende ziekte van zijn jonge vrouw, de problemen op het werk, de moeizame relatie met zijn moeder, zijn vroeg gestorven vader. Dood en sterven lijken de hele tijd onderhuids aanwezig te zijn, en toch is het boek een lofzang op het leven, zij het op een zeer melancholische manier. De subtiele verwijzingen naar de gebeurtenissen in de tijd doen de lezer stilstaan bij de juiste periode en naarmate het boek vordert vallen de vele puzzelstukjes in elkaar en krijgt de lezer zicht op de drijfveren en beslissingen, hoe noodlottig soms ook, van Farley.

Het hoofdpersonage wordt zeer sterk psychologisch uitgediept, een van de handelskenmerken van Dwyer Hickey. Farley is een twijfelaar en een piekeraar. Zijn zwakheden zorgen ervoor dat hij blijft ronddolen in steeds dezelfde omgeving, tegen zijn grote plannen in, en hij wordt boos op de wereld vanwege het gebrek aan erkenning, aan liefde, aan vriendschap, vanwege gebroken beloftes en niet-vervulde dromen. In zekere zin lijkt dit een zeer naturalistisch werk waarin het determinisme een belangrijke rol speelt: de mens is bepaald door zijn afkomst, zijn milieu en het moment waarop hij leeft. Dit lijkt een zeer sterke invloed te hebben op Farley. In die zin doet het boek ook wel wat archaïsch aan, maar het is evenzeer meeslepend. Het helpt ook als je Dublin kent, want dan kan je meezwerven door de straten met Farley en zijn nostalgische blik op het veranderde leven in de Ierse hoofdstad doorheen de jaren. Christine Dwyer Hickey heeft haar naam als auteur van diepgaande psychologische ontrafeling van karakters alle eer aangedaan en biedt een weemoedige terugblik op het leven in een steeds wijzigende en harder wordende maatschappij.

Recensie: Het kille oog van de hemel - Christine Dwyer Hickey