• onze waardering

Pastorale - James Rebanks RECENSIE

Recensie: Pastorale - James Rebanks

'Dan valt er regen, zilver en hard, en die vangt het heldere zonlicht als miljoenen druppels kwik. We schuilen onder een wilg. De regen roffelt op de olijfgroene blaadjes. We wachten. Blauwe en smaragdgroene libellen schieten heen en weer onder de uitgestrekte armen van de essen. Lichte rimpelingen drijven weg van de dikke regendroppen die op het veen pletsen. Een watersalamander hangt sloom, met gestrekte armpjes en vingertjes een eindje onder het wateroppervlak en kijkt naar ons. De bui drijft over.'

Zo poëtisch beschreven lijkt het inderdaad een pastorale, in de betekenis zoals stadse mensen het voor zich zien. Wat James Rebanks hier beschrijft in het derde hoofdstuk van Pastorale is wat hij van zijn grond terugkrijgt, nadat hij het roer drastisch heeft omgegooid. Hij doet niet meer mee met het ruïneren van zijn boerderij 'door een conventioneel model van industrieel boeren te kopiëren dat ik inmiddels als destructief beschouw.'

Pastorale, Nalatenschap van een schaapherder, vertaald naar het Nederlands door Catalien van Paassen, bestaat uit drie grote hoofdstukken, Nostalgie, Vooruitgang en Utopia, die door mooie motto's worden voorafgegaan.

Bij aanvang van Pastorale maakt James Rebanks duidelijk dat we ons bij het woord 'pastorale' niet allerlei romantische ideeën in het hoofd moeten halen. De eerste betekenis is immers: betrekking hebbend op het houden of weiden van schapen of runderen.

Een beetje van het romantische voel je wel in het eerste deel. Daarin is het James' opa die hem liefde voor het traditionele boeren bijbrengt.

Tegelijkertijd merkt de jonge Rebanks dat zijn ouders nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden op hun gemengd en wisselbouw-bedrijf. Het is hard werken en veel teleurstellingen incasseren. Zoals toen hij vanuit de schoolbus 'de wilde zwarte vlekken boven het gerstveld' zag. Honderden roeken, zwarte kraaien en kauwtjes richtten een ravage aan, juist op het moment dat de oogst binnengehaald moest worden. Een slordige 8000 vierkante meter was platgeslagen, 'alsof er een kudde olifanten overheen was gewalst.'

Zijn vader werkt tot diep in de nacht met reparaties die hij in de werkplaats kan doen. Voor zijn familie geen vakanties en zijn moeder heeft een dubbele baan: thuis bij het aanrecht en het werk op de boerderij.

Dat sombere gevoel dat langzaam zijn intrede doet in het eerste hoofdstuk slaat al snel om in een naargeestige stemming in Vooruitgang. Rebanks probeert door allerlei studies inzicht te krijgen in het modernere boeren, gaat naar Australië en Amerika, en probeert zijn vader ervan te overtuigen dat het anders moet, omdat ze anders het onderspit zullen delven. 'Get big or get out' waren de woorden van Nixons minister van Landbouw. Grote, moderne boerderijen slokken kleine ouderwetse op. Andere gaan failliet of komen in de schulden terecht (zoals Rebanks' vader). Veranderen en groter worden lijkt gemakkelijk. Boeren hoeven immers niet meer zelf voor de vruchtbaarheid van hun land te zorgen dankzij een miraculeuze oplossing uit de fabriek: Fritz Habers stikstof! Verder kan het werk gedaan worden door pesticiden, kunstmest, grotere trekkers en ander groot materiaal. Daarvoor moeten wel eerst obstakels als bomen, muurtjes, heggen, vijvers wel worden opgeruimd.

Door veel te lezen over bepaalde onderzoeken ('Een uitgebreid onderzoek rekende Groot-Brittannië tot de landen met het meeste natuurverlies ter wereld.') begint Rebanks te vermoeden dat 'de nieuwe agrarische technologieën en gebruiken geen goedaardige middelen van vooruitgang zijn'. En dan brengt Lucy 'van een plaatselijk liefdadigheidsfonds voor rivierbehoud' dé grote verandering in zijn opvattingen over goed beheer van hun land.

Zijn grootvaders boerderij, nu van hem, met 75 hectaren eigen grond wordt in Utopia langzaamaan omgetoverd tot een boerderij in een oude, ruige boerenvallei, vol natuur; 'een boerderij die geen eiland is, maar deel uitmaakt van een groter ecosysteem, een vallei, een stroomgebied van een rivier, een onderling verbonden wereld.'

Afgezien van enkele 'vage' of hoogdravende passages biedt Rebanks de lezer een helder inzicht in de problemen waarvoor niet alleen boeren maar wij allemaal ons geplaatst zien. En wat we eraan kunnen doen.

Recensie: Pastorale - James Rebanks

Pastorale

  • Onze waardering:

             
  • Members waardering:

    1  2  3  4  5 
    (0 stemmen)
  • Omschrijving:

    Lofzang op een landschap en een manier van leven die onder grote druk staat

    Vertel het ze. Vertel ze wat er op het land gebeurt. Iemand moet het ze vertellen...

    Toen ik jong was, waren er overal bloemen en roodborstjes, en vlinders kwamen af op de tijm die groeide op de rotsachtige kliffen bij de waterval. De beken zaten vol met karpers, de meren waren vol leven, en wij schaatsten daarboven...

    Ik ben misschien oud en dom, maar ik vind het leuk om die dingen te zien. Maar je ziet ze niet meer. En hebzucht is de schuld. Hebzucht. En het wordt erger als niets verandert.

    Vertel het ze.

    Pastorale vertelt over een oud landschap dat dreigt te verdwijnen. Het is een kroniek van drie generaties op een kleine afgelegen boerderij die de oude wegen zagen veranderen en de velden hun vorm verliezen door krachten die ver buiten hun macht lagen. Het is een lied van bespiegeling en hoop, over het koesteren van het plattelandsleven in onzekere tijden. Het is het verhaal van een gemeenschap die zich vastklampt, van een klein leven vol betekenis, van een natuurlijke erfenis die ons allemaal raakt.

Meer info

Nieuwste artikelen

  • Als ik je morgen weer zie – Robbie Couch

  • De rivalen – Vi Keeland

  • Beers balkon - Jeroen Berkhout

  • Italopop - Vanja van der Leeden

  • Toespijs - Judith Cyrus

Gerelateerde artikelen

  • How to: een geweldige recensie schrijven in 9 heldere stappen

  • Recensie: De zeven zussen

  • Gezocht: recensenten

  • Recensie: Match

  • Gegijzeld - Chinouk Thijssen

Zoek in artikelen