Het lichtschip - Mathijs Deen RECENSIE

Recensie: Het lichtschip - Mathijs Deen

Mathijs Deen is een buitenbeentje in de Nederlandse literatuur. We kennen hem als radiomaker, maar ondertussen staan ook al wat schrijfsels op zijn naam. Brutus heeft honger werd zelfs genomineerd voor de AKO-literatuurprijs. Zijn meest geprezen werk is ongetwijfeld De Wadden van 2013. Wat Deen uniek maakt in het literaire landschap, is zijn zeer gestileerde manier van schrijven en verhalen vertellen. Hij weet telkens opnieuw de juiste locaties, de juiste sfeer en innemende personages te kiezen en dat maakt zijn werk tot kleine pareltjes. In Het lichtschip blijft hij volledig trouw aan deze ingrediënten. Hij schetst het leven aan boord van een lichtschip, een verankerd schip op zee dat dienst doet als vuurtoren voor passerende schepen. Tot diep in de jaren tachtig van vorige eeuw waren die schepen ook bemand, vandaag is alles geautomatiseerd. Aan boord van Het lichtschip maken we kennis met de vaste bemanning. De dagelijkse routine en sleur zorgen voor een sfeer van vertrouwdheid en gewenning. Onderhuids sluimert een sfeer van opgesloten zitten in het eentonige leven van steeds dezelfde taken. Centraal in het verhaal staat scheepskok Lammert. Hij zorgt voor de innerlijke mens. Zijn gedachten dwalen vaak terug naar zijn jeugd in Indonesië. Daar hielp hij als kleine jongen de kok des huizes bij het slachten van kippen en het koken. Zo vat hij het plan op om gule kambing, stoofpotje van een jong geitenbokje, te maken voor de crew, uit nostalgische overwegingen. Hij brengt een jong bokje aan boord en dan begint alles fout te gaan. Lammert wordt geveld door een zware malaria-aanval, een jonge matroos wil koste wat kost het bokje redden van de dood. De afloop is dubbel, zowel dramatisch als hoopgevend.

Het lichtschip is een novelle die bestaat uit korte hoofdstukken in een poëtische , maar meeslepende taal. Mathijs Deen beschrijft nauwkeurig de meteorologische omstandigheden waarin alles plaatsvindt en schildert met kleuren. Het is een mooi impressionistisch geheel geworden waarin de tegenstellingen tussen licht en donker, mistig en helder weer symbool staan voor de strijd tussen gevangenschap en vrijheid. Dat laatste is een motief dat vaak terugkomt: het lichtschip wordt beschreven als ‘een beest dat aan de ketting trekt’. Als het schip Liberty voorbijvaart, wil het bokje koste wat het kost ontsnappen, de vrijheid tegemoet. Ook de scheepslui zelf voelen de opgesloten en bedreigende sfeer als er dichte mist ontstaat en slaken zuchten van verlichting als alles opklaart. De zwijgzame, norse personages zijn mooi getypeerd in alle eenvoud. Niet alleen het hoofdpersonage Lammert wordt uitgediept, maar evenzeer de onfortuinlijke Snoek met zijn precieze opmetingen en zijn logboek. Mathijs Deen slaagt erin in dit existentiële kleinood het leven te schetsen aan boord van dit aparte schip, maar biedt tegelijkertijd een inkijk op het leven in het algemeen op een stilistisch hoogstaande wijze.

Recensie: Het lichtschip - Mathijs Deen